OSMAN ZEKÄ° ÅžAHÄ°N / (Mimar, KTÜ) Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
YRD. DOÇ. DR. YELÄ°Z TÜLÜBAÅž GÖKUÇ / Balıkesir Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Mimarlık Bölümü

1. GÄ°RÄ°Åž
Giydirme cephe sistemlerinin dünyada kullanılmaya baÅŸlanmasından bu yana yaklaşık 200 yıl geçmiÅŸtir. Tabi, bu çeliÄŸin ve camın bulunması iÅŸlenmesi ve beraber kullanılması ile farklı bir boyuta, sonrasında alüminyumun (hafif malzeme) bulunup iÅŸlenmesi ve camla beraber kullanılması ile çok daha farklı bir boyuta taşınmıştır.

Ülkemizde ise 1960’lı yıllarda ilk cephe uygulamaları (Zincirlikuyu Karayolları Binası ve Kızılay Emek Ä°ÅŸhanı) yapılmaya baÅŸlanmış, son 25 yıldır ise sürekli geliÅŸen bir ivmeyle cepheler ülkemizde artarak uygulanmaya devam eden bir iÅŸ haline gelmiÅŸtir.

Bu çalışmada, giydirme cephelerle ilgili bu hızlı süreç devam ederken, “giydirme cephelerin gerçek iÅŸlevlerini (hava geçirimsizlik, su sızdırmazlık, rüzgar (taşıyıcılık) performansı) yerine getirip getirmediÄŸi irdelenmeye çalışılmıştır.

2. GÄ°YDÄ°RME CEPHE KAVRAMI
Giydirme cephe kavramına iliÅŸkin literatürde çok sayıda tanımlama yer almaktadır (1, 2, 3, 4). 

Direk (2003)’e göre giydirme cephe; yapının taşıyıcı sistemi içinde hiçbir görevi olmayan, bu taşıyıcı sisteme kendi ölü yükü ve etkilendiÄŸi rüzgâr, deprem gibi yükleri özel baÄŸlantılarla ileten, yapı fiziÄŸi sorunlarını ince bir kesitte çözebilen, dayanıklı, hafif gereçlerle yapılan, yalıtım ve güvenlik problemlerini eksiksiz yerine getirebilen, modüler koordinasyon ilkelerine uygun olarak hazırlanan bir düÅŸey kabuktur [1].

BaÅŸka bir kaynaÄŸa göre ise giydirme cephe; modüler koordinasyon ilkelerine uygun olarak hazırlanan, yapının taşıyıcı sistemine dahil olmayıp kendi ağırlığını ve rüzgar yükünü özel baÄŸlantı elemanları vasıtasıyla aktaran, ince bir kesitte çözülen, farklı yüzeylerin bir araya getirilmesiyle oluÅŸan bir yapı kabuÄŸu olarak tanımlanmıştır [2].

3. GÄ°YDÄ°RME CEPHELERÄ°N SINIFLANDIRILMASI
Giydirme cephe sistemlerini çeÅŸitli ÅŸekillerde sınıflandırmak mümkündür. AAMA (American Architectural Manufacturers Association)’ya göre; mevcut sistemler ele alınmış ve panelin kompozit, metallerden, ünitenin ise opak ve cam alanlardan oluÅŸması gibi malzeme ve üretimden kaynaklanan çok küçük bir farkla ayrıldıklarını belirtmiÅŸtir [5].

Özkan E. [6] ise sınıflandırmayı, “nesne veya olguların ve bunlarla ilgili bilgilerin ayırıcı özelliklerine göre bölümlenmesi”olarak kısaca tanımlamaktadır. Bu anlamda giydirme cepheler, deÄŸiÅŸkenlerinin saptanması ve bu deÄŸiÅŸkenlerin belli bir ayrıntıda düzenlenmesi yolu ile sınıflandırılabilir. Buna göre giydirme cepheler:

• Kabuk sayısına göre
• Tabaka ve kabuk sayısına göre
• Cephe sistem bileÅŸenleri ve bileÅŸenler arası iliÅŸkiye baÄŸlı olarak: taşıyıcı ızgara türüne göre
• Taşıyıcı ızgara - dolgu birimi arası baÄŸlantı ÅŸekline göre
• Montaj türüne göre sınıflandırılabilmektedir.

Giydirme cephe sistemlerindeki örtü bileÅŸeninin taşınma ilkesi, birime etkiyen yüklerin baÄŸlantılar yoluyla taşıyıcı Ä±zgaraya aktarılması esasına dayanır. Örtü bileÅŸeni olarak ele alınan cam pano, kendi ağırlığının etkisiyle düzlemi içinde oluÅŸan sabit yükler ile düzlemine dik tesir eden rüzgar yükleri gibi hareketli yüklerin etkisi altındadır. Sabit ve hareketli yüklerin etkisiyle oluÅŸan gerilmeler, cam pano ve taşıyıcı Ä±zgara arasındaki baÄŸlantılara aktarılırlar.

Bu çalışma kapsamında giydirme cephe sistemleri “montaj türüne”ne göre sınıflandırılmış; çubuk, yarı panel ve panel sistemler olarak üç gruba ayrılmışlardır. Bu üç grup içerisinde çubuk ve panel sistemlerin ülkemizde genellikle en sık uygulanan tiplerinin performansları açısından karşılaÅŸtırması yapılacaktır.

Makalenin devamını e-dergi üzerinden okumak için lütfen tıklayınız...