Çimento ve Kireç Takviyeli Çimento Sıvaların Uygulama Alanları ve Kısıtları

Özel yalıtım sıvalarının dışında kalan alışılagelmiş çimento ve kireç takviyeli çimento sıvalar, ısı ve rutubet yalıtımlarına çok küçük katkılar sağlasa bile, yalıtım yetenekleri olmadığından bu sıvaların ve dolayısıyla duvarların dış etkilerden korunma zorunluluğu vardır. Bu nedenlerden dolayıdır ki, cephelerde kaplama ve boya sistemleri ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu konuda 'sıvalar koruyucu değil fakat korunmaya muhtaç yapı bileşenleridir' deyimini kullanmak daha uygun olacaktır. Eğer öyle olmasaydı sıvaların içeriden ve dışarıdan kaplama ve boyalarda korunma altına alınma ihtiyacı doğmazdı. Sıvalara zarar veren ve sıvalardan uzak tutulması gereken etkenler genel olarak iki ana grupta toplanabilir.

Sürekli rutubet altında kalan sıvaların ömrünün zayıfladığı, özellikle kireç takviyeli sıvaların çimentolu sıvalara nazaran daha fazla etkilendiği bilinmektedir. Bu nedenle sıva yüzeylerine su geçirmeyen fakat difüzyonu engellemeyen kaplama ve boyalar uygulanmaktadır. Böylece sıvaların dışarıdan su alması engellenmektedir. Fakat bir diğer konu daha vardır ki, sıva ve duvarlar için oldukça olumsuz bir zemin yaratır. Bu da yetersiz ısı yalıtımı  ve  difüzyon  sonucunda

duvar ve sıva bünyesinde havanın yoğuşarak rutubet birikimi yapmasıdır. Duvar kesitinde oluşan nem, hem duvara hemde sıvaya zarar verebilir. Bu durum genel olarak beton, dolu tuğla gibi masif yapılı elemanlarla yapılmış duvarlarda Türkiye'nin hemen her bölgesinde gözlenirken, hafif delikli tuğlalarla yapılan duvarlarda (tek kabuk duvar) soğuk bölgelerde gözlenmektedir. Gazbeton gibi hafif, gözenekli ve yalıtım değeri yüksek duvarlarda ise böyle bir durum söz-konusu olmamaktadır. Standartlarda verilen duvar kesitlerinin altına düşülse bile yoğuşma miktarı diğer duvarlardan çok daha az olmaktadır. Yalıtım ve difüzyon kabiliyeti artan duvarlarda yoğuşma riski azalarak tamamen ortadan kalkmakta, böylece sıva tabakası içte oluşan nemden kurtulmaktadır. Dışarıdan kaplama ve boya yardımıyla kesilen rutubet sıva bünyesinden tamamen uzaklaştırılmış olmakta ve sıva rutubete karşı koruma altına alınmış olmaktadır. Bu nedenle, özellikle gazbeton duvar veya yapılar üzerinde suya dayanıklı çimento sıvalara gerek yoktur.

Bünyesine su alabilecek konumda bulunan sıvalarda malzeme türünün seçiminde yüksek dozlu çimento sıvalar tercih edilebilir, fakat duvarlarla sıvanın uyumunun incelenmesi gereklidir. Aynı zamanda yüksek dozlu çimento sıvaların difüzyon kabiliyetinin az olduğu da unutulmamalıdır. Sıvalarda-ki diğer önemli sorun ise çatlama sorunudur. Sıvalarda hemen uygulama sonrasında çatlaklar oluşabileceği gibi, uygulamadan bir müddet sonra da duvarla uyumsuzluğu veya zayıf aderans nedeni ile de çatlak oluşabilir (yapı de-formasyonları ve dinamik etkenlerden meydana gelen çatlamalar hariç). Uygulama sonrası oluşan çatlakların nedeni genelde rötre-nin hızlı gelişmesi ve henüz yüzeyde bağlanmamış harcın çözülmesi sonucunda oluşmaktadır. Bu tür çatlamalar kireç ve kireç takviyeli sıvalara nazaran çimentolu sıvalarda oldukça yüksektir. Çatlama oranını uygulama ve iklim koşulları da değiştirebilir. Sorun genellikle iyi uygulama ve ham malzemelerin kaliteli seçilmesiyle halledilebilir. Fakat çok daha önemli olan ön koşul sıva ve sıva zemininin (duvarın) mekanik karaterlerinin birbirine uygun olmasıdır. Sıva seçimi yapılırken duvarların özellikleri mutlaka gözönüne alınmalıdır. Hafif sıva zeminleri üzerine sert ve güçlü sıvalar (çimentolu sıvalar) uygun düşmemektedir. Gazbeton ve hafif delikli tuğlalar üzerine uygulanacak olan güçlü sıvalar (Mukavemeti ve E modül değerleri yüksek) yapılardaki küçük oturmalarda birleşim bölgelerinde çatlak verileceği gibi, biraz daha büyük yapı deformasyonla-rında (oturma, döşeme ve kiriş se-himleri) duvar yüzeylerinde de çatlak oluşturabilirler. Sıvanın kalın olması durumunda duvarı bile çatlatabilirler. Diğer bir önemli konu ise sıva ve sıva zeminlerinin termik etkiler altında uyumlu davranmaları zorunluluğudur. Yüksek ısı yalıtımı sağlayan duvar yüzeylerinde oluşan sıcaklıklar, yalıtımı düşük duvarlara nazaran daha yüksektir ve sıcaklık duvar yüzeyindeki sıvanın daha fazla genleşme ve büzülme yapmasına neden olduğundan, ısı yalıtımlı duvarlar üzerinde mümkün olduğunca termik genleşmesi düşük sıvalar (kireç veya kireç takviyeli çimento sıvalar) kullanılmalıdır.

Yukarıda açıklanmaya çalışılan nedenlerden dolayı Gazbeton, delikli hafif tuğla, bimsbeton gibi hafif zeminler üzerine; E modülü, ısıl genleşme katsayısı ve rötresi yüksek sıvalar (çimento dozu yüksek veya çimentolu sıva TS 1262 2.2.1) kaba veya ince sıva tabakası olarak kullanılamazlar. Kullanılmaları durumunda, yüzeyi kavrama gücüne bağlı olarak, düzensiz, büyük veya küçük hareler şeklinde ağ görünümünde çatlak oluştururlar ki, bu durum güneş alan cephelerde daha yoğun gözükebilir. Bununla birlikte zemin farklılığı oluşan yerlerde (beton-duvar birleşim bölgelerinde) çok kolay çatlama yapabilirler.

ilgili Türk Standartlarında, sıvanın duvardan daha zayıf karakterli olması ve eğer birden fazla sıva tabakası varsa sıva tabakalarının dışa doğru zayıflatılarak uygulanması zorunluluğu belirtilmiştir. Yine aynı standartta, yoğunluğu 1000 kg/cm3'ten az olan duvarlarda çimentolu sıvaların kullanılamayacağı belirtilmiş olup, hafif zeminler üzerine kireç takviyeli veya kireçli sıvaların kullanılması gerektiği öngörülmüştür.

1997 yılında Bayındırlık Bakanlı-ğı'nın Araştırma Laboratuvarların-da, çeşitli marka gazbeton duvarlar üzerinde, değişik özelliklerde sıva uygulamaları yapılarak geniş kapsamlı bir araştırma çalışması yapılmış, bu çalışmada da aynı sonuca ulaşılmıştır. Mekanik özellikleri (Mukavemet, yoğunluk, E modülü ısı genleşme katsayısı ve rötresi) gazbetonunkinden çok farklı olan yüksek doz çimentolu sıvalarda sabit ortam koşullarında dahi çatlak gözlenmiştir. Çalışma sonrasında ise 1 çimento, 1,5 kireç ve 9 kum karışımlı çimento takviyeli kireç sıva gazbeton için en uygun sıva olarak tespit edilmiştir. Ancak aderansının (yapışmasının) arttırılması için bu sıvadan önce ince bir tabaka olarak kireçsiz serpme yapılması sonuçları daha da olumlu hale getirmektedir. Bu çalışmaların ışığında gazbeton duvarlara en uygun sıva ve uygulaması şöyle özetlenebilir. Sıva, duvar yüzeylerinde serpme tabakası ve an tabakası (ince) olmak üzere iki katman halinde yapılır.

Karışımlar (Hacim ölçeğinde)

1.         Serpme tabakası için harç karışımı Çimento: 1+Dişli Kum:3

2.         Sıva tabakası için

çimento takviyeli kireç harcı

a)         Çimento: 1+Kireç Hamuru: 1,5+ince kum:9

b)         Çimento: 1+toz kireç: 2+ ince kum: 9

Uygulama

?          Aşırı ısınmış duvar yüzeylerine sıva yapılmamalıdır.

?          Gazbeton yüzeylerdeki toz sert bir fırça ile temizlenmelidir.

?          Serpme tabakasına geçilmeden   önce gazbeton yüzeyler

nemlendirilmelidir (Bu işlem, suyun fırça ile atılması veya su hortumunun ağzı daraltılarak fiskiye şeklinde su püskürtmesi sağlanarak yapılabilir). Kesinlikle gazbeton yüzeyler suya doyurulmamalıdır.

Serpme tabakası mala ile çarparak uygulanır, bütün yüzeylerin tamamen serpme tabakası ile kapatılması gerekir. Bu işlem fasarit uygulaması şeklinde de yapılabilir. Serpme tabakasının kalınlığı kum tanesi büyüklüğünden fazla olmamalıdır (~4 mm.). Sulu serpme tabakası için hazırlanan karışımdaki su miktarı normal sıva harcından biraz daha fazla olmalıdır. Serpme uygulaması sırasında perdah işlemi kesinlikle yapılmamalıdır. Serpme tabakası, yapışmanın arttırılması, gazbeton yüzeylerin sert-leştirilmesi ve sıva duvar arasındaki nem dengesinin kurulması açısından önemlidir.

?          Sıva tabakasına geçilmeden önce yüzeyler tekrar sadece fırça kullanılarak nemlendirilmelidir.

?          Asıl sıva tabakası klasik uygulama şekilleriyle uygulanır (10-12 mm. kalınlığında).

?          Sıva uygulandıktan sonra güneş ve rüzgardan korunmalıdır.

?          Serpme tabakası için verilmiş olan karışım, kesinlikle gazbeton yüzeylerde kaba sıva olarak kullanılmaz.

?          ilgili TS 1481 ve TS 1262'de verilen diğer uygulama maddeleri olduğu gibi geçerlidir.

Kaba sıva ihtiyacı olan tuğla ve bimsblok duvarlarda 1 .Çimento, 1. Kireç, 6 Kum (hacimsel) karışımlı harç ile kaba sıva yapılabilir. Gazbeton duvarlarda endüstriyel sıva kullanılması durumunda aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir.

?          Sıva uygulamasından önce yüzeylerdeki toz alındıktan sonra, yüzeylere kimyasal astar (binder, akrilik bağlayıcı vb.) sürülmelidir. Bu astar klasik sıva uygulamasındaki serpme tabakasına karşı gelmekte olup yüzeylerin su emmesini azaltmakta ve yüzeyleri sertleştirmektedir.

?          Endüstriyel sıvalar, yine gazbeton için önerilen klasik sıvalarda olduğu gibi düşük ısıl genleşme katsayısı, düşük elastisite modülüne sahip olmalıdır. Yoğunluklarının hafif olması da birbaşka tercih edilen noktadır.

?          Sıva uygulamaları titizlikle yapılmalı ve uygulamadan sonra sıvalar aşırı güneş ve rüzgardan korunmalıdır.