Toprakla temas eden yapı parçalarında oluÅŸan hasarlar, yapı hasarları istatistiÄŸinde üçüncü sırada yer alıyor.  

Yeraltındaki yapı parçalarında karşılaşılan başlıca sorunlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

- Toprakla temas eden yapı parçalarında meydana gelecek su yüklenimi sonucundaki nemlenme hasarları

- Yapı yalıtımını korumak için yanlış koruyucu önlemlerin seçilmesi

- Yalıtımın mekanik yüklenime karşı yeterli korumaya sahip olmaması

Topraktan gelecek yüzey, sızıntı veya artezyen sularına karşı yapıların yeraltında kalan bölümlerinin korunması, su ve ısı yalıtımını koruyarak hem yapının iç mekanında yaşanabilir bir "iklimin" sürekliliğini hem de yapının zamanından önce yıpranmasını ve yapı parçalarının işlevlerini kaybetmesini önlemek açısından hayati bir öneme sahiptir.

Toprak ya da kaya tabakasından gelecek su yükleniminin derecesi yalıtım, drenaj ve koruyucu önlemlerin planlanmasında son derece önemlidir. Bu bağlamda, zemin özelliklerinin ve örneğin arazinin şekli gibi diğer bütün etkenlerin detaylı olarak kontrolü şarttır.

Yalıtımın seçimi de su yükleniminin derecesine göre yapılır. Burada göz önünde bulundurulması gereken diğer önemli bir husus da, komplike olmayan bir yalıtımla önlemin hem daha az hata ihtimali sunacağı hem de daha güvenli olacağıdır.

Ayrıca, mekanik yüklenime karşı etkili bir koruma sağlanmadan hiçbir yalıtım sonuç vermeyecektir. Sonuçta, ister sürme ister bitüm esaslı olsun, son derece yüksek değerde koruyucu bir yalıtım tabakası dahi temel çukurunun doldurulması esnasında sivri taşlar nedeniyle zarar görmüşse işlevini yerine getiremez.

Sabit ve esnek sıkıştırma çamuru, perimetrik yalıtım, su geçirimsiz beton veya DELTA-THENE gibi kendinden soğuk yapışan bitüm esaslı su yalıtım membranları gibi yalıtımlar ve basınca karşı dayanıklı ve güç aktarım özellikli alt zeminlerin işlevlerini koruyabilmeleri için daima güvenli bir koruma ve drenaj sistemi gereklidir.

Üzeri kum/çakıl ile örtülü yeraltı otoparklarının tavanları, teraslar, yeşil çatılar ve otopark tavanlarında aşınma katmanlarının altı gibi yatay yüzeylerin de biriken sudan korunması gereklidir.

Destek duvarları, köprü mesnetleri, tüneller ve üzeri toprakla örtülü tavanlar gibi mühendislik ve yeraltı yapılarında, toprak ve beton basıncı nedeniyle büyük miktarda basınç oluşacağı ve yine büyük oranda su girişi gerçekleşeceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Şehir içi bölgelerde yapılan yeni inşaatlar gibi özellikle yapı boşluklarının kapatılması gereken ve bu nedenle her santimetrenin önemli olduğu alanlarda, temel çukuru, toprak kaymasına karşı büyük oranda su geçirmeyen bir set ile emniyete alınmalıdır. Bu set nedeniyle baskı yapacak sızıntı suyu daha sonra bina yalıtımına yük olacak ve hatta koşullar uygun değilse statik bir soruna yol açabilecektir. Bu yüzden, birçok temel çukuru çevreleme uygulamasında yüksek performanslı alan drenajı şarttır.

Özellikle, DIN 4095 normuna uygun şekilde yapılmış bir drenaj, hidrostatik basıncı önler ve hesaplı bir yalıtım sunar.

Drenaj sistemi iki düzlemden oluşmaktadır:

1.      Dikey ya da yatay alan drenajı suyu topraktan alarak aÅŸağıya ileten bir sızdırma tabakası oluÅŸturur.

2.      Dikey uygulamalarda, temel alanındaki drenaj borusu, yatay uygulamalarda ise tesis edilecek gider borusu ise suyu alır ve dışarı atar.

Drenaj sisteminin üç elemanı vardır:

-         Drenaj elemanı (drenaj katmanı ve drenaj boruları için genel tanımdır)

-         Kontrol ve temizleme elemanları

-         Ä°letim sistemi

Kaynaklanmış jeotekstil katmana sahip ve yüksek yoğunluklu polietilenden üretilen DELTA^-NP DRAIN, DELTA^-TERRAXX ve DELTA^-GEO-DRAIN Quattro gibi kabarcıklı koruma ve drenaj levhaları

1.      Yapı ile toprak arasında etki düzeyi yüksek sızdırma ve drenaj tabakası oluÅŸmasını saÄŸlar. Böylece yeraltı, sızıntı ve yüzey sularının temel duvarına zarar vermeden uzaklaÅŸtırılmasını temin eder.

2.      Basınca dayanıklı olmaları sayesinde, bu levhalar ağır ve uzun süreli yüklenimde dahi yüksek düzeydeki hidrolik özelliklerini korur.

3.      Kaynaklanmış jeotekstil, çökelti suyundaki toprak partiküllerini filtreleyerek çıkış yollarının çamurlanarak kapanmasını önler.

4.      Toprakta çürümez ve tuz çözeltilerine, inorganik asitlere, küllü suya ve plar sıvılara dayanıklıdır.

5.      Toprak ve suya karşı tamamen nötrdür ve zararlı ve/veya çevre saÄŸlığı için tehlikeli maddeler yaymaz.

6.      Rulo halinde sunumları ve bindirme kenarları sayesinde hızlı ve zahmetsizce döşenir.

Ayrıca, akciğer kanserine yol açan radon gazı ile hava içerisindeki hacmi yükseldikçe patlayıcı, hatta yanıcı olabilen metan gazının drenajı da insan sağlığı açısından son derece önemlidir. Geleneksel yüzey gaz drenajlarına kıyasla, DELTA-GEO-DRAIN Quattro ve DELTA-TERRAXX gibi yüksek drenaj kapasiteli (gazın dışarı atılması esnasında 7 katına çıkan 3,1 l/s·m) ve yüksek basınç dirençli (400 kN/m²) jeokompozit kabarcıklı drenaj levhaları hem daha hesaplı ve zahmetsiz bir yüzey gaz drenajı hem de yüksek performanslı bir alan drenajı sağlayacaktır.

Bir yapının nemden korunması karmaşık bir görevdir. Ama bu sorun, planlamacı veya uygulamacı bütün önemli gereklerin ve ayrıntıların göz önünde bulundurulduğu sistematik bir çözümden faydalanıldığı takdirde kolayca çözülebilir.

Aylin KALAV

Dörken Sistem A.Ş.