TEKNİK MAKALE 62. Sayı (Eylül Ekim 2006)

Yazan: Beth Michaels / Yardımcı Editör İnsulation Outlook Dergisi’nin Ocak 2006 sayısından çeviren: Mak. Müh. Tuğrul Kodaz Mak. Müh. Önder Balioğlu
Amerika’dan dört profesyonel, yalıtım sistemlerindeki rolleri sürekli artan bantlarda yaşanacak gelişmelere dikkat çekiyorlar...

Insulation Outlook Dergisi, Amerika’daki bant üreticileri ile mekanik yalıtım sistemlerinde, bantların temel kullanım alanları, bakımları ve gelecekteki üretim durumları hakkında görüştü...

Bantların Yalıtım Endüstrisinde Oynadığı Rol

Ideal Tape şirketi ulusal satış müdürü Darrell Peil’e göre bant ürünlerinin mekanik yalıtım alanında oynadıkları en büyük rol, yalıtım sistemlerine ödenen maliyetin korunmasıdır.

Bir çok sistemde, özellikle de düşük sıcaklıklarda çalışılanlarda yoğuşma önemli bir problemdir. Bu gibi sistemlerde bantlar, buhar engellerini desteklemekte ve buharın yalıtım içerisine doğru nüfuz etmesini engellemektedirler.

Henüz endüstriyel bir rehber bulunmasa da alıcılar MTL (www.insulation.org/MTL) aracılığıyla üreticilerin online literatürlerinden araştırma yapabilir ya da üreticilerin web sitelerinde sundukları ürün özellikleri ve uygulamaları ile ilgili bilgi alabilirler. Venture Tape şirketi ürün müdürlerinden Ed Sore, halen kullanımda olan elliden fazla yalıtım bandının olduğunu, gerçekte ürünlerde kullanılan bant çeşitlerinin birkaç düzine olmasına rağmen uygulamalar ve üreticilerin farklılıkları nedeniyle piyasada yüzlerce çeşit bandın mevcut olduğunu bildirmektedir. Peil’e göre piyasada kullanım açısından öncü konumda olan bant çeşitleri Polyvinly Chloride (PVC), foil/scrim/kraft (FSK), pürüzsüz alüminyum folyo, filament, beyaz metalize propylen (WMP) ve ASJ’dir. Pürüzsüz alüminyum folyo, birçok farklı uygulamada ve piyasadaki birçok yalıtım malzemesi için standart buhar engeli olarak kullanılmaktadır. Diğer bir malzeme olan FSK uygun fiyatı ile gizlenmiş bölgeler için ideal iken ASJ ise yalıtım sistemlerinde düzgün görünüm özelliği nedeniyle tercih edilmektedir. Peil’e göre yalıtım, mekanik sistemin bitmiş son halinin göstergesidir. Her ne kadar amaç korumayı sağlamak olsa da müşteri, yapılan sistemin güzel görünümlü ve ödediği bedelin değerli olduğunu görürse daha fazla memnuniyet duyacaktır.

Bant Kullanımında Son Trendler

Buhar kesicilerin malzemelerinde kağıt bazlı malzemelerden plastik bazlı malzemelere doğru bir geçiş söz konusudur. Kullanıcılar çok yüksek ve çok düşük sıcaklıklarda, bununla birlikte zor ortam şartlarında çalışabilecek yüksek tutma kapasiteli, yüksek performans yapıştırıcı elemanları tercih etmektedirler. Bununla birlikte doğrudan işçilik maliyetini azalttığı için uygulama alanında bazı gelişmelerin olmasını istemektedirler. Sore’a göre gelecekte tüm yalıtım bantları küf engelleme özelliğine sahip olacaklar. Bu özellik sayesinde meydana gelebilecek birçok problem engellenmiş olacak. Bu trend işçilik maliyetlerini azaltma yolunda şekillenecektir. Genel işlemlerde işçilik yüzde 60’ı oluştururken malzeme yüzde 40’ı oluşturmaktadır. Buna çözüm olarak hızlı uygulama ve işçilik maliyetlerinin azaltılması yapılan işlerde standart halini alacaktır. Compac şirketi satış ve pazarlama başkan yardımcısı Ben Wong da gelecekte bantların küf direnci üzerinde yoğunlaşılacağını, tüketicilerin kullanacağı yeni nesil kaplama yönteminin bant kullanımı olacağını ve bantlarda küf ve küf direnci özelliklerinin aranacağını ifade etmektedir.

Bant Endüstrisindeki Oyuncular

Peil, ulusal yalıtım birliğine üye dört ya da beş bant üreten firma olduğunu söylemektedir. Üye olan bu şirketlerden ana ürün sağlayıcı olanlar Ideal Tape, Compac ve Venture Tape şirketleridir. Yalıtım ürünlerindeki gelişmeleri incelemek ve kendi şirketinin genel eğilimden ve yeniliklerden uzak kalmamasını sağlamak amacıyla Peil, yalıtım sektörü için ürün üreten Johns Manville Corporation, Owens Corning, Knauf, CertainTeed Corporation ve Manson Insulation gibi şirketlerle sürekli iş ilişkisi içerisinde bulunmaktadır. Ona göre sektöre yön verenler bu şirketlerdir.

Peil ayrıca diğer üreticilerden ve yüklenici firmalardan da müşterinin talepleri hakkında bilgi almaktadır. Ona göre gelecek 15-20 yıllık süreç içerisinde mekanik kontrüksiyon, sistem kontrüksiyonu ile ilgili olacak. Diğer bir değişle yalıtım, bant ya da kaplamalar olsun sistemde kullanılan elemanlardan herhangi birinde meydana gelecek problem veya uygulama hatası sistemin, en fazla zayıf bir halka kadar iyi olabilmesine neden olacaktır.

Bant Seçimi

Peil’in görüşü, kaliteli bant ürününün en belirgin özelliğinin yapıştırma kalitesi olduğu şeklindedir. Kullanılan bandın yapıştırma özelliği ne kadar yüksek ise çok daha yüksek ya da düşük sıcaklık uygulamalarında kullanılabilmektedir. Günümüz endüstrisinde birçok farklı tipte yapıştırıcı bant mevcuttur. Bunlar kauçuk esaslı ya da akrilik olabilmektedir. Peil’in tahminine göre ürün gamı değiştikçe yapıştırıcıların diğer kullanım alanları ile de ilgilenilecektir. Sistemlerde kullanılan bantlar için kritik olan diğer bir husus ise bandın malzemesidir. Kullanımda birçok farklı kalınlıkta bant olmakla beraber daha kalın olanlar daha kaliteli olmaktadırlar. Bandın yalıtıma uygulanmasından sonra nihai bir şekilde yapışma süresi de üzerinde durulması gereken bir diğer kritik özelliktir. Bantların uygulanmasında birçok metot bulunmakta ve bunların bazıları diğerlerinden daha iyi sonuçlar vermektedir. Bunların bazıları üniform yapıştırıcı kaplama özelliğine sahipken bazılarında yapışkan kısmın banda daha iyi tutunma özelliği mevcuttur.

Peil, çalışma şartları ve karşılaşılan problemin bant seçiminde en önemli unsurlar olduğunu söylemektedir. Bu bilginin elde edilmesi için bandın ne tarz bir çalışma koşulunda kullanılacağı, ne kadar yüksek veya düşük sıcaklık şartına maruz kalacağı, iç ortamda mı yoksa dış ortamda mı çalışacağı veya kimyasallar ile temasının olup olmayacağı gibi soruların sorulması gereklidir. Son olarak belirtilen kimyasal maddelerle temas durumu, kimyasalların yapıştırma ürünlerinin etkisini yok etmesi sebebiyle önem taşımaktadır.

Uygulamanın Önemi

Bant uygulamalarında uygulamayı gerçekleştirecek kişi konu hakkında eğitilmiş olmalıdır. Uygulamayı gerçekleştiren kişilerin yaptığı en büyük hata bandı uyguladıktan sonra sağlamlığını artırmak amacıyla zımba tel kullanmalarıdır. Peil özellikle belirtmektedir ki, yapıştırıcının veya kaplamanın üzerine herhangi başka bir tutucu eleman uygulanmasına gerek yoktur. Bantlar, tüketicinin aradığı yüksek kalite yapıştırma maddesine ve uygulandıkları bölgeye yüksek tutunma özelliğine sahip olacak şekilde üretilmektedirler.

Karşılaşılabilecek bir diğer problem ise uygulamayı yapan kişinin çözücü maddeler kullanması ve bunun banda ait yapıştırıcı malzemeyi zayıflatmasıdır. Peil bu durumu ‘Daha iyi iş yapmaya çalışırken, işin kalitesini düşürmek’ olarak ifade etmektedir. Uygulamayı yapan kişi bazen de bandı, kirli ya da nemli yüzeylere yapıştırmaktadır. Basınç hassasiyetli bantlar bu yüzeyler için dizayn edilmediğinden problemler yaşanabilmektedir. Buna ek olarak basınç hassasiyetli bantlar belirli bir basınç altında uygulanmalıdır. Peil’e göre yapılan bir diğer uygulama hatası ise uygulamayı yapan kişinin basınç hassasiyetli bandı sadece tutturması, eliyle biraz bastırması ve bandın yapıştığını düşünmesidir. Fakat bu kanı kesinlikle yanlıştır. Bandın gerçek anlamda yapışması için belirli bir cihazla uygun basınç uygulanmalıdır. Sore’un tespitine göre, yüksek miktarda bant kullanıldığı zaman uygulamayı yapan kişi baskı cihazı yerine ellerini kullanmayı tercih etmektedir. Bu durum basınç hassasiyetli bantlarda dengesiz ve kararsız bir uygulamaya neden olmaktadır. Bazı üreticiler bu risk karşısında güvenilir sonuçların elde edilmesi amacıyla kullanıcılara basınç uygulama cihazları sağlamaktadırlar

Yanlış ürün seçimi de bir diğer önemli konudur. Peil’e göre müşteriler uygulama maliyetini azaltmak amacıyla daha ucuz ve işe uygun olmayan bantları satın almaktadırlar. İşçiliğin bir saati için 35 ile 40 dolar arası ödeme yaparken bir rulo banttan 1 ya da 2 dolar kazanmaya çalışmak, özellikle alınan ürün uygulama için uygunsuz bir ürün ise yanlış bir tasarruf stratejisidir.  

Bandın Bakımı

Peil, yalıtımın düzenli olarak görsel incelemeden geçmesi gerektiği yönünde tavsiyede bulunuyor. Böylece küçük noktalar fark edilebilir ve düzeltilebilir. Örneğin, eğer bazı köşeler sökülmeye başlamışsa bunlar düzeltilebilir. Bu incelemeler sadece bantla ilgili olarak değil aynı zamanda yalıtım zarfıyla ilgili olabilecek daha büyük problemler konusunda da önceden uyarıda bulunur. Örneğin bandın üzeri kırmızı bir işaretle boyanabilir.

Ideal Tape şirketinin satış ve pazarlama başkan yardımcısı Jerry Maratea boyama işleminin, yalıtılan her neyse, onunla ilgili bir problem olduğu konusunda uyarabileceğini, kabartma veya buruşturmanın kanalın altında bir şeyin olduğunu ve sıvı veya buharın sızıyor olduğunu gösterebileceğini belirtmektedir.

Peil, eğer herhangi birisi bakım işlemi esnasında banda zarar verirse, buhar bariyerinin zarar göreceğini bildiriyor ve bu gibi durumlarda buhar bariyerinin yalıtım sistemini hala iş görür durumda tutacak kadar sağlam olması gerektiği kanaatinde. Herhangi birinin sisteme merdiven dayayıp kazayla bandı yırtması, dikkat edilmesi gereken durumlara örnek olarak verilebilir. Bu gibi durumlarda bant hemen onarılmalıdır.

Eğer mevcut bandı kaldırmak için bir neden varsa, tüm yalıtım sistemi onunla beraber kalkacaktır. Sadece bandı kaldırmak bile, çok dikkatli olunması gereken bir soyma işlemi prosedürünü kapsamaktadır. Bant kaldırıldıktan sonra, yalıtım malzemesinin tekrar yapıştırılacağı yüzeyin temizlenmesi için bir çözücüye ihtiyaç vardır. Yüzey bir kez yapışkan artıklarından temizlendikten sonra, çözücünün de kalmamış olmasına dikkat etmek önemlidir. Çözücü eski yapışkanı temizleyen madde de olsa, malzeme üzerinde arta kalan herhangi bir çözücü yeni yapışkan için negatif bir etkiye sahiptir. Çözücü giderildikten sonra, eğer gerekliyse yalıtım sistemi yeniden bantlanabilir.

Bandı kaldırmak, tesis bakım personelinin yapabileceği bir iştir. ‘Bu işlem çok zor bir işlem değildir. Fakat zaman harcamayı gerektirir. Çok yavaş olmanız gerekir ve bu iş için zaman ayırmaya istekli olmalısınız.’ diyor Peil ve Maratea ekliyor: ‘Eğer tesis bakım personeli, yeniden bandlama işlemi öncesinde yapışkan artığını nasıl temizleyeceği konusunda bilgiye ihtiyaç duyarsa, üretici firmayı araması cevabın en kısa sürede elde edilmesini sağlayacaktır.’

Bantlama ve Küf

Küf ve küflenme ile ilgili konular bütün endüstrinin ve bant üreticilerinin bu konudaki problemleri değerlendirmek için incelediği temel kaygılardır. Peil bu konuda şöyle diyor: ‘Bu, yeni buhar bariyeri malzemeleri için olan talebi yönlendiren şeyin bir parçasıdır. Bu, hakkında kolay karar verilebilecek herhangi bir şey değildir; çünkü basitçe söylemek gerekirse, bunlar sadece küfe sebep olan ve küfü tutan malzemeler değil, aynı zamanda malzemelerin içinde çalıştığı ortamlardır. HVAC endüstrisi bu konuyu 1989’dan 1990’ların ortalarına kadar çok spesifik bir şekilde incelemiştir. Bu konu üzerinde yoğun bir şekilde çalışmışlar ve yalıtım üreticileri de bu çalışmaya katılmışlardır. Elde edilen sonuç ise küfün ve küflenmenin plastik, metal, yalıtım, tahta ve aklınıza gelebilecek her yerde oluşabildiğidir. Üreticiler olarak bizim yapabileceğimiz ise küfe ve küflenmeye mümkün olduğunca dirençli ürünler yaratmaktır.’ Sonra ekliyor: ‘İnsanların fark etmediği şeylerden biri de buhar bariyerlerinin hammaddelerinin daha önce küf ve küflenme için test edildiğidir. Eğer onlar küf ve küf oluşumunu teşvik ederlerse tekrar başa dönmek zorunda kalırsınız. Çünkü küf ve küflenme problemini sihirli bir değnek ile çözemezsiniz.’

Bantlama ve Enerji Tasarrufu

Peil’e göre, ne zaman bantın kapatabileceği bir yalıtım zarfı varsa o zaman enerji tasarrufu gerçekleşebilir. Örneğin, eğer bant HVAC borularını sarmak için kullanılmışsa, şartlandırılmış hava, boru tesisatının içinde tutulur ve ulaştırılması gereken alanlara ulaşması gerektiği şekilde ulaşır. Maratea buna paralel olarak tüm sistemin bantlanması durumunda sistemin daha verimli çalışacağını ve bu durumun düşük enerji tüketimi ile sonuçlanacağını söylüyor.

Ayrıca Maratea, insanların sistemi düzgün olarak tamamen kapatacak şekilde bantlamalarını, aksi takdirde sistemin verimsiz çalışacağını ekliyor. Kendisine artan enerji maliyetlerinin bant üretimi sektörünü etkileyip etkilemediği sorulduğunda Maratea, ‘Çok fazla elektrik kullanıyoruz ve elektriğin fiyatı ikiye katlandı. Ayrıca, gazla çalışan fırınlarımız olduğundan çok fazla gaz kullanıyoruz ve gazın fiyatı yüzde 120 oranında arttı. Dolayısıyla artan fiyatlar üretimimizi etkiledi ve bu durum maliyetlerimizin, buna bağlı olarak da fiyatlarımızın yükselmesine sebep oldu’ şeklinde cevap veriyor.

Geleceğe Bakış

Peil yalıtım endüstrisinin gelecek beş yıl içerisinde, yılda yüzde 2 oranında büyüyeceğini bekliyor ve bant üreticilerinin de bu dalganın aynı şekilde mekanik yalıtım endüstrisinde de süreceği fikrinde olduklarını bildiriyor. Peil ekliyor: ‘Buhar bariyerleri gözle görülür şekilde değişiyor. Yalıtım malzemeleri üreticilerinin ürünleri değiştikçe buna karşılık verebilecek bir durumda olmalıyız ve bu yeni ürünlerle örtüşecek yeni şeyler yapmalıyız.’

Basınca duyarlı/yapışkan içeren ürünler yapı endüstrisinin tüm segmentlerinde büyümeye devam ediyor. Peil’in tahminine göre endüstri yeni kullanım alanlarını ve yeni ürünleri görecek ve mekanik yalıtım işinde, basınca duyarlı bantların kullanım yöntemleri gelişim gösterecek. Maratea da ticari binalar arttıkça işlerinin artacağı, eğer trend aşağı doğru olursa ve ekonomi zayıflarsa bu durumun da yansımasını kendi işlerinde hissedeceklerini düşünüyor. Ayrıca yapışkanları geliştirmek (böylece yalıtım yapanlara göre daha avantajlı oluyorlar), bantların herhangi bir sisteme uygulandığında kullanım sürelerini artırmak gibi konularda halen sürdürdükleri bir gelişim programına sahip olduklarını ve her zaman yeni malzemeler ve kullanım alanları araştırdıklarını ekliyor.

Peil’e göre bina yasalarının belirgin bir şekilde değişmekte olduğunu söylüyor ve değişen bu kuralların getirisi olarak her ne kadar bant opsiyonları insanların istediği derecede olsa da artan enerji tasarrufu ve uzun ömürlü ürün talebi nedeniyle kuralları belirleyen kurumların daha yüksek kalitede banda ihtiyaç duyduklarını düşünüyor. Geçmişte daha az güvenilir ürünlerin kullanıldığı yerlerde, şimdilerde ise yasalar daha fazla güvenilirlik ve daha fazla sertifikaya sahip uzun ömürlü ürünlere ihtiyaç duyuyorlar.

Gelecek için Mücadele

Fiyat artırmama politikası şu anda ve yakın gelecekte bütün bant üreticilerinin üzerinde duracağı bir konudur. Ürün geliştirme hızlı bir proses değildir, bu nedenle ne zaman bir şirket herhangi bir şeyi değiştirmek için karar verse veya yapmak için yeni bir yol arasa, bunu hem hızlı hem de maliyet açısından verimli bir şekilde gerçekleştirmek her zaman bir mücadele gerektirir. Ve Peil ekliyor: ‘Piyasaya uygun ürünler yaratmak bizim için her zaman mücadele edilecek bir şeydir.’