TEKNİK MAKALE 62. Sayı (Eylül Ekim 2006)

Altuğ TEZEL / Su Yalıtımı Mastikler ve Yapıştırıcılar Ürün Grubu Müdürü Bülent ÇOLAK Sika Satış Pazarlama Müdürü
Endüstriyel, ticari veya konut olarak kullanılan binalarda çeşitli amaçlar için bir veya daha çok su depoları bulunmaktadır. Özellikle de su temininin sürekli olarak ve istenen miktarlarda sağlanamadığı yerlerde su depoları hayati önem taşıyan yapı mekanlarıdır. Su, içme suyu, kullanma suyu, endüstriyel tesislerde proses suyu gibi değişik amaç ve isimlerle depolanmaktadır. Her amaç için değişik kimyasal yapıda olan su çeşitleri, piyasada bulunan değişik su yalıtımı malzeme ve metotları ile de değişik şekilde etkileşime girmektedir. Su yalıtım malzemesi ve depolanan suyun birbiri ile olan ilişkisine, su yalıtım malzemesi ve yapının birbiri ile olan ilişkisi eklendiğinde, kesinlikle doğru olarak çözülmesi gereken bir problem ortaya çıkmaktadır.

1. MALZEME SEÇİMİ

Türkiye ve dünya inşaat malzemesi piyasasında birçok değişik malzeme ve uygulama yöntemi, su depolarında yalıtım amacı ile kullanılmakta ve tavsiye edilmektedir. Fakat kullanılacak malzemenin ve sistemin seçiminde dikkat edilmesi gereken birçok konu vardır.

1.1 Suyun Kimyasal Yapısı

Öncelikle yumuşak olarak tabir edilen ve içinde kalsiyum dahil birçok mineralce zengin olan sular, çimento esaslı sürme veya sıva halindeki su yalıtım sistemleri için riskli sulardır. Ayrıca doğal yapısının yanında, çeşitli kimyasallar, depolanacak su içinde bulunabilir. Bu tür durumlarda bu kimyasallar ile su yalıtım sisteminin reaksiyonu sağlıklı olarak incelenmelidir.

1.2. Yapı Hareketleri

Su depolarına yapılan su yalıtımları, eğer yüzey ile aderans kurarak yapışıyorlarsa, yapıdaki tüm hareket ve çatlamalardan etkileneceklerdir. Bu sebeple öncelikle yapıların ve su depolarının  statik ve dinamik tasarımı doğru olarak yapılmalıdır. Ayrıca yapı ile su deposunun ilişkisinin doğru olarak kurulması gerekir. Su deposunun, yapının özellikle fazla yük ve hareket taşıyan otopark, araç girişĞçıkış rampaları vb. bileşenlerden uzakta olması tercih edilmelidir.

1.3 Uygulama Yüzeyi

Su yalıtım malzemesinin uygulanacağı su deposu iç yüzeyinin durumu, malzeme seçimindeki önemli kriterlerden bir diğeridir. Düşük kaliteli, yani üzerine yapışan malzemeyi tutmayacak veya daha aşağıdan ayrılacak olan bir yüzey, riskli bir yüzeydir. Çekme mukavemeti 1.5 N/mm2’ den düşük olan, düşük kaliteli ve akma yapan yüzeyler, sürme malzemeler için uygun değildir.

Ayrıca çok eski su depolarında, örme doğal taştan yapılmış yığma duvarlara da rastlanmaktadır.

Suyun yumuşaklığı-sertliğinden, binanın statik ve dinamik hareketlerine, yüzey durumundan, suyun kimyasal yapısına kadar değişen bu seçim kriterleri genelde pratikte bilinmemekte ve ekonomik kaygılarla hep süregelmiş su yalıtım yöntemleri kullanılmaktadır. Bu ise bina kullanıma başladıktan sonra tamiri çok zor sorunlara yol açmakta, binaya, yaşam konforuna ve su teminine zarar vermektedir.

Bu nedenlerle içme suyu depolarının su yalıtımında, alışılagelmiş sistemlerden daha yüksek performanslı, sürekli ve güvenli bir su yalıtımı sağlayacak olan PO esaslı membranlar yeni ve güvenilir bir alternatiftir.

PO membran ile yalıtılmış bir su deposunun tipik kesiti şekil 1’dedir.

Bu uygulamada, görüldüğü gibi su deposunun içi tamamen membran ile giydirilmekte ve su, adeta elastik bir torbaya doldurulmakta, böylece de yapıdan ve yüzeyde oluşacak hareketlerden bağımsız kılınmaktadır. Özellikle deprem bölgelerinde, bu özellik yüksek güvenlik anlamına gelmektedir.

2. POLİOLEFİN MEMBRANLAR

Termoplastik poliolefin membranlar, örneğin (PE: [CH2CH2]n) veya (PP: [CH2CH[CH3]]n gibi iki veya daha fazla poliolefinin karıştırılarak harmanlanması ile yapılırlar. Sadece karbon, hidrojen ve oksijen atomları içerirler. PVC’lerden farklı olarak klor içermezler. Termoplastik poliolefinler, ısıtıldıkları zaman sıvılaşmaya  başlarlar ve durum tamamen tersine dönebilen bir durumdur. Bu sebeple solvente ihtiyaç duymadan, sadece sıcak hava ile kaynaklanabilirler.

İçmesuyu depoları için özel olarak imal edilmiş termoplastik poliolefinler, su depolarındaki normal servis koşullarında elastik özellikler gösterirler. Bu nedenle diğer tür membranların içine konulmak zorunda olan yumuşatıcılardan (plasticizer) içermezler. Böylece bu kimyasalların ortama, yani depolanan suya bulaşması riski ortadan kalkar.

Örneğin içmesuyu depoları için özel olarak imal edilmiş termoplastik poliolefinler, içme suyu depoları ile ilgili olan Alman standartı DIN 2000’e (Central drinking water supply-Guidelines regarding requirements for drinking water; planning, construction, operation and maintenance of plants.) uygun olmalıdırlar ve bu standardın istediği hijyen standartlarını test raporları ile sağlamak zorundadırlar.

PO Membranlar toksik değildir ve çevreyi kirletmezler, bu yüzden taşıma veya uygulama sırasında herhangi bir özel önlem alınmasına gerek yoktur. Ayrıca çevre dostu geri dönüştürülebilir malzemelerdir.

3. UYGULAMA

PO membranlar, yüzey ve hava koşullarından bağımsız olarak kolay ve hızlı bir şekilde uygulanırlar. Islak yüzeylerde bile kuruma beklenmeden uygulanabilirler. Uygulama sırasında veya sonrasında havalandırmaya gerek kalmaz. Uygulamada öncelikle yüzey düzeltilir, temizlenir ve ilerde membran ile yüzey arasında mikroorganizmaların oluşumunu engellemek için hipoklorid çözeltisi püskürtülür. Daha sonra PO membran, tüm kenarlarda, köşelerde ve giriş-çıkış noktalarında çizgisel olarak tutturularak yüzeye serbest olarak serilir. Membranların birbirlerine olan ek yerleri, otomatik veya manuel sıcak hava kaynak makineleri ile kaynaklanır.

4. SONUÇ

Uygulama yüzeyi, depolanacak suyun kimyasal yapısı, yüzey ve yapı hareketlerinden etkilenmeyen PO membranlar, yapı güvenliği açısından, zor koşullar altında sundukları elastik ve güvenilir su yalıtımı özellikleri ile su depolarında yeni ve üstün performanslı bir su yalıtımı sistemidir.