TEKNİK MAKALE 40. Sayı (Ocak Şubat 2003)

Dr. Filiz Şenkal SEZER Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
Mimari yapılaşma süreci, tarihsel süreç içinde insan gelişimine paralel bir gelişim göstermiş, günün teknolojik getirileri kullanılarak; her dönem kendi içinde yeni bir uygulama tekniği, yeni bir malzeme, yeni bir sistem arayışı içine girmiştir. Mimarinin değişim süreci içinde günümüz mimarlığına gelinceye kadar, bu gelişim ve değişimden en çok etkilenen öğelerden biri de yapıların dış cepheleri olmuştur. Bu değişimle birlikte 20. yüzyıl mimarisi ‘Giydirme Cephe’ kavramıyla karşı karşıya gelmiştir.

Giydirme cepheleri; cephede kullanılan panellerin ağırlığına bağlı olarak 2 farklı şekilde sınıflandırmak mümkün olabilmektedir. Buna göre; ağırlığı 100 kg/m2’den büyük olan panellerden oluşan sisteme ‘Ağır Asma Giydirme Cephe’, 100 kg/m2’den küçük panellerden oluşan sisteme ise ‘Hafif Asma Giydirme Cephe’ adı verilmektedir. Hafif asma giydirme cephe sistemlerini, farklı açılardan sınıflandırmak mümkündür. Bu çalışmada taşıyıcı iskelet ile panel elemanları arasındaki bağlantı türü ve uygulama tekniği açısından iki farklı şekilde sınıflandırılacaktır. Hafif asma giydirme cephe sistemlerini, taşıyıcı iskelet ile panel elemanları arasındaki bağlantı türü açısından; kapaklı ve strüktürel silikon giydirme cephe sistemi olmak üzere  2 gruba ayırmak mümkün olmaktadır.

Kapaklı sistemin uygulama kolaylığı ve maliyetinin ucuz olması, yaygın olarak kullanılmasını sağlamaktadır. Sistem; kaplama elemanlarının taşıyıcı konstrüksiyon olan metal ızgara üzerine sabitlenmesini sağlayan baskı profili ve buradaki tespit elemanlarını gizleyen kapak profilinden oluşmaktadır (Resim 1). Alüminyum profillerin beton ve çeliğe oranla üç kat fazla uzama katsayısına sahip olmaları sonucu ortaya çıkabilecek sorunlar, profillerin birleşim noktalarında sızdırmazlık silikonunun kullanılması ile büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Kapaklı giydirme cephe sisteminin başlıca avantajlarını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: Taşıyıcı profillerin değişik boyutlarda kullanılabilir olması rüzgar yüklerine karşı dayanıklılık sağlamaktadır. Dik açı dışında her ara açıda cephe formu oluşturacak profiller mevcuttur. Yatay ve düşey profiller arasında basamaklandırma yapılabilmekte, böylece sızıntı sularının emniyetli bir şekilde dışarı akması sağlanmaktadır. Dış kapaklarda çok çeşitli formlar kullanılabilmektedir. Düşey taşıyıcılarda genleşme dilatasyonu yapılabilmektedir. Yüksek yapılarda rahatlıkla kullanılabilen, üretimi kolay ve ekonomiktir. Tüm bu olumlu yönlerine rağmen kapaklı sistemde alüminyum profillerin dış cephede kendini açıkça göstermesi yeni arayışlar doğurmuş, bunun sonucu olarak da strüktürel silikon sistemi yaratılmıştır.

Strüktürel silikon cepheler; kesintisiz ve istenmeyen elemanlardan arındırılmış büyük cephe yaklaşımına karşılık olarak geliştirilmiş sistemlerdir. Cephe elemanlarının kesintisiz tek bir yüzey olarak algılanması ile birlikte, bitişik elemanlara geçişte de kusursuz detaylara izin vermektedir. Camın taşıyıcı panellere direkt yapıştırılarak, taşıyıcı amaçlı elemanlardan arındırılması mantığı ile oluşturulmuştur (Resim 2.). Bu yapışmayı sağlayan malzeme özel bir silikon olduğu için, bu sistem ‘silikon cephe’ ve camlar arasında bütünlük sağladığı için de ‘cam cama cephe’ olarak adlandırılmaktadır.

Camın dış cepheden görünüşünde hiç profil olmaması ve camların çerçeveye mekanik olmayan bir sistemle tutturulması fikri, Dow Corning  firmasının strüktürel silikonu keşfetmesi ile mümkün olmuştur. Pilkington Firması’nın Planar cephe siste-