?          Teras çatının uzunluÄŸu.

?          Çatının maruz kaldığı max. sıcaklık ve min. soÄŸukluk dereceleri.

?          Taşıyıcı beton döşemenin genleÅŸme katsayısı (a).

?          Çatıda yer alan deÄŸiÅŸik yapı malzemelerinin elastikiyet modülü (E).

Teras çatılarda yapılan ısı yalıtımı sadece ısı tasarrufu ve iç iklimsel konforu sağlamak, kondensas-yona (terlemeye) engel olmak için değil, aynı zamanda beton çatı döşemesinin maruz kalacağı sıcaklık farklarının azalmasına ve konstrüksiyonun form değiştirmesini önleyerek yapının sağlamlığını korur.

Teras çatılar direkt'güneş sıcaklığı altında olduğundan çatının ısınması ayrıca şu faktörlere bağlıdır:

?          Çatı örtüsünün ısı absorbsiyon kabiliyeti.

?          Yapının bulunduÄŸu iklim bölgesi, deniz seviyesinden olan yüksekliÄŸi, güneÅŸ ışınlarının ÅŸiddeti ve bazı atmosferik özellikler (kar, buz, ani saÄŸnak, rüzgar vs).

Çatı örtüsünün ısı absorpsiyon kabiliyeti çatı örtüsünün hangisi ile çok yakından ilgilidir. Prensip olarak koyu renkler ısıyı çok, açık renkler ise az emer. Tablo Tden koyu renkli malzemelerin açık ve parlak renkli malzemelere göre daha fazla ısındığı açıkça görülmektedir. Tamamen rüzgarsız ve max. hava sıcaklığının gölgede 30 °C olduğu bir günde max. çatı örtüsünün altında bir ısı yalıtım tabakası varsa ısı birikiminden dolayı çatı yüzey sıcaklığı birkaç derece daha fazla olabilir. (Aslında Almanya'nın 50° paralelinde yapılan bu ölçümlemelerin ülkemizin 36°-37° güney paralel bölgesinde yapılması halinde yüzey sıcaklıklarının çok daha fazla çıkacağı kuşkusuzdur). Bazen çok kısa bir süre içinde dahi fazla miktarda sıcaklık değişimleri olabilir.

Teras çatılarla ilgili bazı önemli öneriler:

1.         Teras çatılarda hem yakıt tasarrufu saÄŸlamak, hem çatı altındaki hacimlerin konforunu (yazın serin, kışın sıcak) temin etmek ve hem de konstrüksiyonun saÄŸlamlığını muhafaza etmek açısından mutlaka ısı yalıtımı yapılmalıdır

2.         Isı yalıtım malzemesinin cinsi ve kalınlığı aynı olmak kaydıyla kontrüksiyonun altında veya üstünde olması ısı yalıtım deÄŸerini deÄŸiÅŸtirmez, aynı kalır. Ancak ısı yalıtımının yapı fiziÄŸi yönünden taşıyıcı konstrüksiyonun altına (tavana) yapılması bilhassa büyük yüzeyler için çok sakıncalıdır.Isı yalıtım tabakası prensip olarak taşıyıcı konstrüksiyonun üzerinde yer almalıdır. Böylece taşıyıcı konstrüksiyon sıcaklık gerilmelerinin yaratacağı olumsuz etkilerden korunmuÅŸ olur.

3.         Isı atım grafikleri incelendiÄŸinde 0 C çizgisi (donma sınırı) ısı yalıtım tabakasının içinde teÅŸekkül etmelidir. Oysa 1b) ve 1c)'de donma noktasının beton döşemenin içinde oluÅŸtuÄŸu görülmektedir. Beton döşemenin herhangi bir nedenle ıslanması halinde (buhar kesicinin yetersiz veya yanlış uygulamasından, veya hatalı su yalıtım tabakasının su sızdırmasından) taşıyıcı döşemenin alt yarısı soÄŸuk günlerde (eksi sıcaklıklarda) donacaktır. Beton gözenekleri arasına yerleÅŸip buz haline gelen su, hacmi geniÅŸleteceÄŸinden betonu parçalamaya baÅŸlayacaktır.

4.         Donma sınırı ısı yalıtım tabakasının içinde teÅŸekkül ettiÄŸi halde, eÄŸer kullanılan ısı yalıtım malzemesi su alma özelliÄŸi yüksek olan malzemelerden seçirilmiÅŸ-se, malzemenin su alması durumunda ıslanacağı kuÅŸkusuzdur

Bu nedenle seçilecek ısı yalıtım malzemesinin mümkün olduğunca su alma oranı çok düşük olan (pratik olarak ıslanmayan) malzemelerden seçilmesi uygundur. Islanan ısı yalıtım malzemesinin ısı iletkenlik kat sayısı yükselerek (kötüleşerek) malzemeyi ısı yalıtım ödevini yapamaz hale getirir. Ayrıca ıslanan yalıtım malzemesinin yazın sıcak havalarda kolayca kuruyacağı sanılırsa da bu doğru olmayıp kuruma müddeti çok uzundur. Öyle ki, yazın başlangıcında kurumaya başlayan malzeme tam kuruyamadan ertesi yağış mevsimi gelir ve tekrar ıslanarak ıslaklıktan bir türlü kurtulamaz. Kurumanın uzun sürmesinin nedeni, konstrüksiyonu içinde yer alan su yalıtım tabakası ile yine suyu geçirmeyen buhar kesici tabakanın var olmasıdır. Bu tabakalardan buharlaşan su dışarı çıkamaz içerde hapis kalır. Bu açıdan bakıldığında 1b)'deki durum en gayri müsait olanıdır. Burada hem ısı yalıtım tabakaları hem de onların arasında kalan beton döşeme ile meyil betonu alttan ve üstten buhar geçirmez malzemelerle sınırlandığından malzeme bir kez ıslan-mışsa bir daha kuruması hemen hemen imkansızdır. Herhangi bir nedenle teras çatıda kolay ısla-nabilen bir ısı yalıtım malzemesi kullanılırsa, o takdirde buhar ve su yalıtım tabakalarına mutlak sızdırmazlık sağlanmalıdır. 5. Teras çatılarda gerek konstrüksiyonun sağlamlığını korumak, gerekse ısı yalıtım tabakasının görevlerini tam olarak yapabilmeleri için konstrüksiyonun her şart altında kuru kalması esastır. Bunun için su yalıtımına çok önem verilmelidir. Bugün ülkemizde çok kaliteli yerli ve yabancı su yalıtım malzemeleri mevcuttur. Aynı şekilde işçiliğini de kusursuz olması gerekir. Bu nedenle su yalıtım işleri bu konularda uzmanlaşmış firmalara yaptırılmalıdır.

6. Her üç şekilde mermer ve altındaki harç tabakasının yaklaşık 100 "C'lik sıcaklık farkına tabi olduğu görülmektedir. Her ne kadar mermer tabakası karolar halinde derzli döşeniyor ve bu nedenle gerilmeden doğacak sakıncalar azalıyor ise de, yine de her 5-6 m2'de derz bırakılmalı ve bu derzlere elastik ve su sızdırmaz derz dolgusu yapılmalıdır. Keza altındaki harç tabakası da yekpare dökülmemeli, 5-6 m2'lik anolar halinde dökülmeli ve yine derzlerin elastik macunlarla sız-dırmazlığı sağlanmalıdır. Bu çalışmada klasik bir teras çatı örnek alınmıştır. Bilindiği gibi klasik teras çatı sisteminde su yalıtımı ısı yalıtımının üzerinde yer almaktadır. Oysa son yıllarda hızla yayılan "ters teras çatı" sisteminin uygulanması halinde taşıyıcı beton plak ısıl genleşmelerden tamamen korunmuş olmaktadır. Bu sistemde su yalıtım tabakası, öncekinin aksine ısı yalıtımının altında yer almakta ve doğal olarak aynı zamanda buhar kesici tabaka görevini de üstlenmektedir. Böylece ilave buhar kesici kullanmaya gerek kalmadan bir ekonomi de sağlanmış olmaktadır. Kuşkusuz ters teras çatı sisteminde mutlak suretle ıslanmayan (su alma oranı fevkalade küçük olan) Extrude Polistiren Sert Köpük (XPS) tercih edilmelidir

Kaynakça

1.         Das Moderne Flachdach DipLIng. Walter Arnold