Özgür Kaan AlioÄŸlu / Austrotherm Türkiye Genel Müdürü

Isı Yalıtım sektörü nezdinde alınacak aksiyonlar, sektör dernekleri koordinasyonu ile yürütülmeli, tüm sektör paydaÅŸları tarafından sahiplenilmeli ve devlet tarafından teÅŸvik edilmelidir…

Enerji maliyetlerinin ekonomiye olan yükünün hafifletilmesi, enerjide arz güvenliÄŸinin saÄŸlanması, dışa bağımlılıktan kaynaklanan risklerin azaltılması, düÅŸük karbonlu ekonomiye geçiÅŸ ve çevrenin korunması gibi ulusal stratejik hedeflerimiz dikkate alındığında, enerji verimliliÄŸi ve paralelinde enerji tasarrufu ülkemiz için tüm paydaÅŸların üzerlerine düÅŸen iÅŸ ve sorumlulukları eksiksiz olarak, dikkatle ve ivedilikle ele alması gereken en önemli konuların başında gelmektedir.

Bu doÄŸrultuda ilgili stratejik hedeflerin belirlenmesi, yol haritasının oluÅŸturulması ve disiplinler-paydaÅŸlar arasındaki koordinasyonun ve iÅŸbirliÄŸinin saÄŸlanması amacıyla, 2007 yılında yürürlüÄŸe giren Enerji VerimliliÄŸi Kanunu ile baÅŸlayan dönüÅŸüm sürecinin sürdürülebilirliÄŸinin temini için, “Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü” tarafından hazırlanan ve yürütülecek olan “Ulusal EVEP 2017-2023”;
1. Bina ve Hizmetler
2. Enerji
3. Ulaştırma
4. Sanayi ve Teknoloji
5. Tarım
olmak üzere 5 ana kategoride tanımlanan eylemler ile, 2023 yılında Türkiye’nin birincil enerji tüketiminin % 14 azaltılması hedeflemektedir.

Isı Yalıtımı sektörü, her ne kadar sunduÄŸu ürün ve hizmetler açısından bakıldığında EVEP kapsamında ele alınan 5 ana kategori için de çözümler üretse de, hem birincil enerji yoÄŸunluÄŸu, hem nihai enerji yoÄŸunluÄŸu ve hem de enerji verimliliÄŸi indeksleri açısından deÄŸerlendirildiÄŸinde, “Bina ve Hizmetler” kategorisinde yarattığı etkinin, çok çok daha fazla olduÄŸu ve önem arz ettiÄŸi görülmektedir.

Türkiye’de bina sektörü son yıllarda hızla geliÅŸmekte olup sektörün nihai enerji tüketimi 2000 yılında 19,5 MTEP iken % 66 artarak 2015 yılında 32,4 MTEP deÄŸerine ulaÅŸmıştır. Yıllık ortalama % 4,4 enerji talep artışı gerçekleÅŸen bina sektörünün nihai enerji tüketimindeki payı ise % 32,8 deÄŸerine ulaÅŸarak sanayi sektörünün de önüne geçmiÅŸtir.


Türkiye Ä°statistik Kurumu (TÜÄ°K) verilerine göre Türkiye’de 2017 yılı itibariyle 9,1 milyon adet bina bulunmakta olup bu miktarın yaklaşık % 87’sini konut nitelikli binalar oluÅŸturmaktadır. Hane sayısı ise 22 milyonun üzerindedir (2000 yılı TÜÄ°K bina sayımı istatistikleri ile yıllık yapı kullanım izni istatistiklerinden faydalanılmıştır). Yapı kullanma izni istatistiklerine göre Türkiye’nin bina stokuna her yıl 100.000’den fazla yeni bina eklenmektedir.

Bugün geliÅŸmiÅŸ ülkeler sıfır enerjili konutlar, çevre dostu pasif evler gibi konseptlere yönelmiÅŸ durumdadır. Türkiye’deki binaların tümünün, daha az enerji harcayıp fosil yakıt tüketimini azaltan ısı yalıtımlı, çevre dostu bir yapıya kavuÅŸması gereklidir. Ä°ZODER adına ECOFYS tarafından hazırlanan Türkiye için “U-DeÄŸerleri Haritaları” (U: Isı GeçiÅŸ Katsayısı) Raporuna göre ülkemizde yürürlükte olan mevcut U deÄŸerlerinin TS 825'de yer alan deÄŸerlerden büyük ölçüde daha iddialı seviyelere çekilmesi ile Isı Yalıtım sektörü bu hususta maliyet etkin çözümler üretebilecektir.

Isı Yalıtım Malzemeleri açısından bakıldığında
• “U-DeÄŸeri” (Isı GeçiÅŸ Katsayısı) basit bir anlatımla “R-DeÄŸeri” (Isıl Direnç) ile ters orantılıdır. Yani ısı geçiÅŸ miktarının düÅŸürülebilmesi için ısı yalıtım malzemesinin ısı geçiÅŸine olan direnci artırılmalıdır.
• “R-DeÄŸeri” (Isıl Direnç) ise “λ-DeÄŸeri” (Isı Ä°letim Katsayısı) ile ters ve “d-DeÄŸeri” (Uygulanabilir Kalınlık) ile doÄŸru orantılıdır. Yani ısı geçiÅŸine olan direncin artırılabilmesi için ısı yalıtım malzemesinin ısı iletim özelliÄŸi düÅŸürülmeli ve/veya kullanım kalınlığı artırılmalıdır.

“U-DeÄŸeri”nin düÅŸürülebilmesi, en az kullanılan ısı yalıtım malzemesinin “λ-DeÄŸeri” kadar, “d-DeÄŸeri”ne yani uygulama-uygulanabilir kalınlığına da baÄŸlıdır. Daha kalın kullanılmadığı ya da uygulanamadığı taktirde, kullanılan ısı yalıtım malzemesinin “λ-DeÄŸeri”nin ısı yalıtımı ve enerji tasarrufuna etkisi sınırlıdır. Bu sebeple ısı yalıtım malzemelerinin hem “λ-DeÄŸeri düÅŸük olmalı, hem de “d-DeÄŸeri” yüksek olmalıdır.

Piyasaya arz edilen ısı yalıtım malzemelerinin “λ-DeÄŸeri” verilerinin birbirlerine yakınlığı dikkate alındığında, hangi ısı yalıtım malzemesi kullanılırsa kullanılsın, kullanılan ısı yalıtım malzemesinin uygulama kalınlığının artırılması, maliyet-performans analizi açısından bakıldığında da tek ve çok çok daha etkili ve verimli bir yöntem olarak ortaya çıkmaktadır.

Bu sebeple Ulusal EVEP 2017-2023 hedefleri doÄŸrultusunda etkili ve sonuç alıcı bir yol izlenebilmesi için Isı Yalıtımı Politikamız, hangi ısı yalıtım malzemesi kullanılırsa kullanılsın, kullanılan ısı yalıtım malzemesinin kalınlığının artırılması stratejisini ana hedef olarak benimsemelidir.

Ülkemizdeki ısı yalıtımıyla ilgili yasal düzenlemeler 14 Haziran 2000 tarihinden sonra yapılan binaları kapsamaktadır. Mevzuatların yayımlandığı tarihten günümüze kadar yapılan tüm konutların tam anlamıyla mevzuat çerçevesinde yalıtıldığı varsayılsa dahi hala binalarımızın yaklaşık % 80’inin enerji verimliliÄŸi ile ilgili yasal düzenlemelerin kapsamının dışında olduÄŸu ifade edilebilir. Dolayısıyla ECOFYS tarafından hazırlanan rapor sonucuna paralel olarak Türkiye’de enerji verimliliÄŸi açısından, mevcut bina stoÄŸunun iyileÅŸtirilmesinin kritik öneme haiz olduÄŸu ortaya çıkmaktadır.

Türkiye Isı Yalıtım sektöründe birinci evrenin yani “ülke kamuoyunda ısı yalıtımının önemi ve sunduÄŸu faydaya dair bilincin oluÅŸması” evresinin tamamlandığı söylenebilir. Ä°kinci evrede ise artık sektör tarafından tüketiciye ve kamuoyuna, üst seviyede verimli ısı yalıtımı sistemlerine nasıl sahip olabileceklerinin daha yüksek sesle anlatılması gerekmektedir. Bu noktada, “Isı Yalıtım Kalınlıklarının Artırılması” en etkin, efektif ve verimli çözüm olarak ortaya çıkmaktadır.

Avrupa ülkelerinde yaklaşık 11 cm’ler civarında olan ortalama ısı yalıtım levhası kalınlıkları ülkemizde ne yazık ki 4,5 cm mertebelerindedir. Avrupa ülkelerinde de ısı yalıtım levhaları, ülkemizde olduÄŸu gibi düÅŸük kalınlıklarda uygulanmaya baÅŸlanmış, bu düÅŸük ısı yalıtım kalınlıkları kimi ülkelerde 5 sene, kimi ülkelerde de 10 sene aynı seviyelerde seyretmiÅŸ, ancak kamuoyunda yaratılan farkındalık ve sektör paydaÅŸlarının aldıkları ortak aksiyonlar sonucu, tıpkı ekonomideki “Orta Gelir Tuzağı”nda olduÄŸu gibi, ısı yalıtımındaki “Orta Kalınlık Tuzağı”ndan kurtulmayı baÅŸarabilmiÅŸlerdir.

Tabi ki ısı yalıtım kalınlıkları ile ilgili bir anda Avrupa ortalamalarına ulaşılması beklenmemelidir. Ancak bununla birlikte santim santim dahi olsa saÄŸlanacak artışlarla bile, mevcut kalınlıklarla yapılan ısı yalıtım sistemlerine kıyasla her sene en az % 20 verim artışı saÄŸlanabilir. Amaç orta vadede, 2023 yılına kadar ülkemizde uygulanan ısı yalıtımı kalınlıklarını en az 2 kat artırmak olmalıdır.

Beklentimiz, üretimi çeÅŸitli devlet destekleri kapsamında olan ısı yalıtım ürünlerinin tüketimlerinin de gerekli mevzuat deÄŸiÅŸiklikleri ve devlet teÅŸvikleri ile desteklenmesi ve bu sayede tüketicilerin, daha verimli ısı yalıtım ürünlerini kullanabilmelerinin önünün açılmasıdır. Bu noktada, bir kısmı Ulusal EVEP’de de yer alan, en etkili ve çabuk sonuç alınabilecek bazı aksiyonlar, 3 ana gurup altında ÅŸu ÅŸekilde sıralanabilir:

1. Isı Yalıtımı Uygulamalarında Karar Alma ve Hayata Geçirme Süreçlerini Hızlandıracak Hukuki ve Kanuni Altyapının Düzenlenmesi
a. Apartman yönetimlerinin ısı yalıtımı projeleri ile ilgili karar alım sürecinin, genel kurul salt çoÄŸunluÄŸu ile saÄŸlanabilmesine imkan tanıyacak ÅŸekilde Kat Mülkiyeti Kanunu’nda deÄŸiÅŸiklikler yapılması.
b. Isı yalıtımı projelerinden elde edilen enerji tasarruflarının, projelerin finansmanında teminat olarak kullanılabilmesinin sağlanması.

2. Enerji Kimlik Belgesi (EKB) SahipliÄŸinin TeÅŸvik Edilmesi

a. Daha önce 01.01.2020 tarihine ertelenen mevcut binalar için EKB sertifikasyonu zorunluluÄŸunun kesinlikle ve mutlak suretle tekrar ertelenmemesi.
b. EKB Enerji verimliliÄŸi seviye ve sınıflarına baÄŸlı olarak enerji dağıtım ve/veya tedarik ÅŸirketlerinin farklı enerji birim fiyat uygulamasına yönelik yasal altyapının oluÅŸturulması.
c. Mevcut mevzuat uyarınca yeni ve satın alınacak/kiralanacak binaların C olan asgari enerji performans sınıfının B veya A sınıfına yükseltilebilmesi için yapılacak yatırımların özendirilmesi ve bu doÄŸrultuda bina sahiplerine doÄŸrudan ya da dolaylı destekler saÄŸlanması.

3. Isı Yalıtımı Projeleri için Finansman Modellerinin GeliÅŸtirilmesi

a. Enerji dağıtım ve/veya tedarik ÅŸirketlerine yıllık olarak ülkenin enerji verimliliÄŸi hedefleri ile uyumlu ÅŸekilde ve pazar payları nispetinde yükümlülükler tanımlanması, yükümlü ÅŸirketlerin, yükümlü oldukları enerji tasarrufunu gerçekleÅŸtirebilmek için müÅŸterileri ile birlikte Isı Yalıtımı ve enerji verimliliÄŸi projeleri hayata geçirmelerinin ve bu proje maliyetlerini enerji faturaları vasıtasıyla uzun vadede müÅŸterilerine yansıtmaları ve tahsil etmelerinin saÄŸlanması.
b. Yükümlülüklerini yerine getiremeyen ÅŸirketlerin, eksik kalan yükümlülükleri karşılığı bedel uyarınca, oluÅŸturulacak “Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Finansman Mekanizması”na katkı saÄŸlamaları ve bu mekanizma vasıtasıyla enerji verimliliÄŸi projelerinin desteklenmesi.
c. Isı Yalıtımı Projeleri için gerçekleÅŸtirilecek uygulamalara yönelik düÅŸük faizli ve uzun vadeli kredi imkanlarının gerek devlet gerekse de özel sektör bankaları vasıtasıyla saÄŸlanması.
d. Kredi faizlerinin EKB sınıfları uyarınca kademelendirilmesi ve daha verimli uygulamara çok çok daha uygun ÅŸartlarda farklı kredilendirme imkanlarının sunulması.
e. Bu krediler üzerindeki KKDF ve BSMV gibi dolaylı ve direk vergi yüklerinin azaltılması, dosya masrafı ve benzeri maliyetlerin ortadan kaldırılması ve kredi miktarının belirli bir bölümünün “Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Finansman Mekanizması” vasıtasıyla karşılanması.
f. Isı yalıtımı projelerine ve malzemelerine yönelik vergi indirim veya muafiyetlerinin saÄŸlanması.
g. Isı yalıtım malzemesi üreticilerinin imzalayacakları bir “Niyet Dokümanı” çerçevesince, daha verimli ısı yalıtımı ürünlerinin satışında özel iskonto oranları uygulaması ve bu sayede tüketiciye yansıyan maliyetin düÅŸürülmesi ile yapılacak yatırımların özendirilmesi.

Ülke genelinde enerji verimliliÄŸinin iyileÅŸtirilmesi için doÄŸru ve tutarlı politika ve önlemlerin ortaya konulması kadar, bu politika ve önlemlerin etkin bir biçimde uygulanması ve sonuçların izlenmesi ve deÄŸerlendirilmesi de önem taşımaktadır.

Eylem planının izleme ve koordinasyonundan sorumlu kuruluÅŸ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü olmakla birlikte, enerji verimliliÄŸi eylemlerinin birden fazla disiplini içermesinden dolayı, uygulanabilirliklerinin yaygınlaÅŸtırılabilmesi için ısı yalıtım sektörü nezdinde alınacak aksiyonlar sektör dernekleri koordinasyonu ile yürütülmeli, tüm sektör paydaÅŸları tarafından sahiplenilmeli ve devlet tarafından teÅŸvik edilmelidir.

Kaynaklar:
• Ulusal Enerji VerimliliÄŸi Eylem Planı (EVEP) 2017-2023, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel MüdürlüÄŸü, Kasım 2017
• Türkiye için U-DeÄŸerleri Haritaları, “Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi (EPBD) baÄŸlamında maliyet etkinliÄŸe yönelik karşılaÅŸtırmalı metodolojinin uygulanması” Raporu, Ä°ZODER adına Ecofys GmbH, AÄŸustos 2016