6 Mayıs 2011 | SÖYLEŞİ 89. Sayı (Mart-Nisan 2011)

FTI Fasad Teknoloji Merkezi 2010’dan beri inşaat sektörüne giydirme cephe, pencere-kapı ve diğer yapı malzemeleri konusunda tam teşekküllü performans testleri hizmeti veriyor.
FTI Fasad Teknoloji Merkezi, Nisan 2010’da kurulan, giydirme cephe ve yapı malzemeleri konusunda inşaat endüstrisine üçüncü taraf olarak performans testleri hizmeti veren bir test laboratuvarı. Kadrosu deneyimli mühendislerden oluşan laboratuarda giydirme cephe, pencere-kapı ve diğer yapı malzemeleri üzerinde tam teşekküllü performans testleri gerçekleştiriliyor. Giydirme cephelerin yanı sıra cam ve alüminyum parçalar, pencere-kapı  menteşeleri, kilitler, sızdırmazlık elemanları, doğal taş, paslanmaz çelik tutamak gibi elemanlar da laboratuvarın test hizmetleri arasında.

Ülkemizdeki Ar-Ge Eksiğini Kapatacak

FTI Genel Müdürü Murat Seyhan laboratuvarın kuruluş amacını ve uzun vadede hedeflerini Yalıtım’a anlattı: “Kuruluş nedenimiz, sektördeki Ar-Ge eksikliği ve aynı zamanda sektörel gelişimler için yapılması gereken cephe ve doğrama sistem testlerinin Türkiye’de yapılamamasıydı. Yaklaşık 10 yıldır Metal Yapı bünyesinde yapılan Ar-Ge testlerini yeni, bağımsız ve tarafsız firmamızla ayrı bir organizasyon haline getirdik. 2010 yılı Nisan ayından itibaren cephe testlerinin yanında nitelikli ve spesifik projeler için özel testler hazırladık ve uygulamasını yapmaya başladık. Bunların dışında alüminyum cephe ve doğrama sistemleri üreten firmaların tip testi dediğimiz sistem testlerini de yapıyoruz. Bunlar iki ayrı konsept. Biri, ürünleri piyasaya sürmeden önce yapılması gereken testler ki bunlar da Avrupa Birliği İnşaat Direktifleri’ne uygun olarak yasal bir şekilde yapılmaya başlandı. Bunun dışında da spesifik projeler için, Seyrantepe Stadyumu/ İstanbul, Flame Tower / Bakü, Trump Tower / İstanbul, gibi, sayabileceğim onlarca projede gerçekleştirilmiş sistemlerin 1/1ölçekli
mock-upların testlerini gerçekleştirdik. FTI olarak yapı sektörü içinde alüminyum giydirme cepheler, kapılar, pencereler ve tüm yapı malzemeleri için performans testleri uyguluyoruz.”

Avrupa ve Amerika’daki Laboratuarları Dikkate Alıyoruz

FTI tüm bu testleri, konusunda deneyimli mühendis ve formen kadrosuyla yapıyor. Ekibin geçmiş tecrübelerinin sektörel üretici firmalardan gelmiş olması, malzeme seçimi, tasarım, üretim ve montaj uygulamalarının tüm aşamalarını bilmeleri ise testler için laboratuara önemli bir avantaj sağlıyor. Seyhan, ekibin çalışma sistemini ve hedeflerini de şöyle özetliyor: “Ulusal ve uluslararası standardizasyonu takip edip ekibimize uygun olarak test ve eğitim imkanlarımızla kabiliyetlerimizi güncel tutuyoruz. Hedefimiz, cephe üreticilerine hizmet veren Avrupa’dan Ortadoğu’ya uzanan coğrafyada bulunan laboratuvarların her birinde ayrı ayrı bulunan test imkanlarının tamamını tek bir lokasyonda barındıran bir laboratuvar olmak. Buradan yola çıkarak bütün test imkanlarımızı özellikle konusunda uzmanlaşmış Avrupa ve Amerika’daki laboratuvarları da dikkate alarak geliştiriyoruz. Bu laboratuvarlarla karşılaştırıldığımızda tercih edilebilir olmak istiyoruz.”

“Onaylanmış Kuruluş” Olmak İstiyoruz

“Tüm faaliyetlerimizi Uluslararası Laboratuvar Akreditasyonu 17025 standardı gereklerine uygun olarak gerçekleştiriyoruz. Bu akreditasyon ve onaylı kuruluş olma süreçleri için  Bayındırlık Bakanlığı ve TÜRKAK olmak üzere yetkili kurumlara gerekli başvurularımız yapıldı. Bu süreçleri yakın bir zamanda başarıyla tamamlayacağımızı düşünüyoruz. Bunun dışında AB Standardizasyonu için, “89/106/EEC” diye geçen inşaat direktifi paralelinde, ülkeler test laboratuvarları için yetkilendirme çalışmalarını kendi ulusal bakanlıklarıyla yapıyorlar. Bizde yetki Bayındırlık Bakanlığı’nın. Bakanlığın yapı ürünleriyle ilgili “onaylanmış kuruluşlar” adlı bir bölümü var. Türkiye adına, “onaylanmış kuruluş” kapsamına girerek bunu yapmaya yetkin laboratuvar olmak ve adımızın uluslararası bütün laboratuvarların kayıtlı olduğu NANDO listesinde yer alması temel hedefimizdir.”

“Façade Management” Onların İşi

FTI’nın uzmanlık alanı “façade management” adı verilen yeni bir konsept. laboratuarda, bina ve proje sahipleri ile yapılan görüşmelerde cephe sistemleri için öncelikli olarak yapı fiziği açısından göz önünde bulundurulması gereken kriterler ortaya konuyor, cephenin bu kriterleri ne oranda karşıladığı test edilerek kendilerine raporlanıyor. İstenilen kriterlerin karşılanmaması halinde ortaya çıkabilecek sonuç ve maliyetler de hesap ediliyor.

FTI’da seçilen sistemlerin;
-hava geçirimsizliği
-su geçirimsizliği
-rüzgar dayanımı
-akustik performansı başta olmak üzere,
gerekli tüm yapı fiziği ve binayı kullananlar için de mutlak önemli olan konfor şartları önceden planlanıp, kriterler belirleniyor ve kullanım sırasında bu kriterleri yerine getirecek malzemelerin seçimine yardım ediliyor. Bunun dışında gerek mevcut, gerekse planlanan projelerin uygulama sonrası performans testleri gerçekleştirilerek, gerekli kıyaslama raporlanıyor. Böylece tasarım - imalat - montaj süreçlerinin tamamını kapsayan bir test ve gözetim süreci oluşturulmuş oluyor.

Türkiye’nin İlk Ve Tek Akustik Suitleri

Murat Seyhan, laboratuvarda yapılan testleri detaylı olarak anlatıyor: “Elimizde üç ayrı ebatta hava, su ve rüzgar geçirimsizliğini test edebilecek ekipmanımız var. Yaklaşık 165 km/saat rüzgar etkisiyle dinamik basınç tesirini deneyebileceğimiz bir uçak motorumuz var. Cephe üzerinde otomasyonla tüm yüzeyi dolaştırıp her noktasına tesir ettirerek dinamik basınç altında da Hava-Su geçirimsizliği testlerini gerçekleştirebiliyoruz. Yağmurlama sistemiyle suyu kontrol ediyoruz. Bunu dışında Türkiye’de ilk ve tek akustik test kriterlerine göre yapılmış akustik suitleri de test imkanlarımız arasında bulunuyor. Bu suitler birbirinden tamamen bağımsız, aralarında akustik açıdan geçiş sağlayacak herhangi bir köprü bulunmayan, her biri yaklaşık 50’şer tonluk betonarme esaslı, yaylar ve titreşim kesici elemanlar üzerine inşa edilerek zeminle ilişiği kesilmiş iki odadan oluşuyor. Akustik suitte “IS0 140-3” dediğimiz, havada yayılan ses seviyesinin tespiti için kullanılan akustik performans testini gerçekleştiriyoruz. Buraya yaklaşık 10 m² büyüklükteki cephe numunesinden tutun en küçüğü, 1,25 x 1,5 m ebatlarında pencereye kadar cephe ve yapı elemanlarını bağlayıp test edebiliyoruz. Odaların birinde yaklaşık 115 desibellik bir ses üretip diğer odada numune üzerinden geçen sesin değerini ölçüyoruz. Bu kriterlerdeki test odaları Türkiye’de bulunmadığı gibi Avrupa’da da çok az sayıda var. Avrupa’nın doğusundan  Ortadoğu’ya kadarki bölgede kurulu laboratuvarlarda dahi 10848 suitleri (kattan-kata ve odadan odaya ses geçişi testi odaları) maalesef yok. Bu test metodunda 140 standardındaki odaların üzerine iki oda daha koyulduğunu düşünün; biz bu odalardan birindeki gürültü kaynağını çalıştırıp diğer odalara cephe elemanları üzerinden kaç desibel sesin geçtiğini ölçüyoruz. Bu akustik test suiti, binaların cephe tasarımı ve iç tasarımıyla ilgili Ar-Ge çalışmalarına imkan sağlıyor. Akustik performans tespiti çalışmalarının bizdeki üçüncü ayağı ise saha testi dediğimiz ISO 140-5 standardı. Yapımı tamamlanmış binalardaki akustik performansın tespiti için gerçekleştirilen bir test bu.”

Enerji Kimlik Belgesi Standardizasyonu’na Uyumlu

“Şantiyede akustik performans testinin dışında hava, su geçirimsizliği ve rüzgar dayanımı testlerini hatta yapıların termal performans tespiti için gerekli testleri de mobil ekipman ve düzeneklerimizle gerçekleştirebiliyoruz. Bu testlerimizin yakın bir zamanda yürürlüğe giren Enerji Kimliği Standardizasyonu içinde binaların ısıl performansının tespit edilmesi için özel bir standardı var. FTI olarak 2,5 aydır bu uygulamaları da gerçekleştirmeye başladık. Bu testlerin dışında korkuluk performans testleri için de çalışmalarımız var. Bu konudaki güncel  Amerikan normları paralelinde, özel yük sensörleri kullanarak, standartta belirtilen üç tip testi de gerçekleştirebiliyoruz.”

“Hava-Su-Rüzgar testleri ile ilgili bahsetmek istediğim bir kriter daha var. Bu testlerde +12000 / -12000 pascal gibi yüksek basınç ve debi değerlerine, 12 x 12 m gibi numune ebatlarına çıkabiliyoruz. Bu tip kriterler benzeri laboratuvarların çoğunda gerçekleştirilemediği gibi extreme testler kapsamında kabul edilmeye devam ediliyor.”
 
Deprem ve Yapı Hareketleri Testleri de Mevcut

“Deprem ve yapı hareketleriyle ilgili test imkanlarımız da mevcut. İki ayrı Amerikan AAMA standardından yola çıkılarak hazırlanmış düzeneğimiz bulunmaktadır. Kandilli Rasathanesi’nde sarsma masası olarak nitelendirilen ekipmanın cepheye uygulanan yegane versiyonu olarak düşünün bunu. Giydirme cephe ve yapı elemanları için özel bir düzenek hazırlanmış. 0,4 ve 0,8 Hertz frekanslarda +/- 15mm hatta üç boyutlu olarak dış kabuk elemanlarının deprem ve yapı hareketlerine göre reaksiyonlarını gözlemleyebileceğimiz bir test sistemimiz var. Burada kriter öncelikle deprem yükleri, sonra yüksek katlı binalarda cephe sistemleriyle karşılanmak istenen rüzgar yükü hareketlerine karşı oluşan reaksiyonlar. Simülasyon sonuçlarını test ederek görüp kıyaslayabiliyoruz.
Darbe testi dediğimiz özel iki test uygulamamızla cephe elemanlarına dışarıdan ya da içeriden gelebilecek darbe tesirlerinin, başta cam düşme ve kırılması olmak üzere, herhangi bir kalıcı hasar oluşturup oluşturamayacağını da gözlemliyoruz.”

Tüm Ekipman Kendi İmalatları

FTI tüm bu testlerin yanı sıra yeni bir test daha uyguluyor: “Hot Box”. Hot Box, özellikle binanın dış cephesinde kullanılan ürünlerin olabildiğince 1/1 ölçekli ebatlarının termal ısı geçişlerinin test edilerek sahip olduğu “U” değerinin tespiti için yapılan bir test. Laboratuvar, yakın bir tarihte hazırlık aşamaları tamamlanacak olan bu test odasıyla yine üretici firmalara hizmet vermeye başlayacak.
Altını çizmek gereken bir diğer nokta da, FTI’nın kullandığı tüm test ekipman ve düzeneklerinin kendi tasarım ve imalatları olduğu.