Laboratuvarın temel amacı havada ses basıncı, ultrasonik güç ve doğrusal ivme birimleri standartlarını birincil düzeyde oluşturmak, uluslararası standartlara denkliğini sağlamak ve bu birimlerin alt seviyelere aktarılmasına yönelik faaliyetler gerçekleştirmek. Laboratuvarda, çok geniş yelpazedeki gürültü, titreşim ve ultrasonik ölçüm araçlarının kalibrasyonlarmın yapılmasının dışında yapı akustiğinde kullanılan yalıtım malzemelerinin karakterizasyonu ve özel akustik odaların sertifikasyonu gibi çalışmalar yürütülüyor.

Gürültü veya titreşim ölçümleri ve frekans analizleri, çınlanım süresi ölçümleri, titreşim testleri, yerçekimi ivmesi ölçümleri ve su altı gürültü ölçümlerinin yapılabildiği Akustik Standartları Laboratuvarı'nda ayrıca genel akustik ve titreşim, ölçüm metotları ve belirsizlik hesapları ile ilgili ve kuruluşların laboratuvar kurması ve akreditasyonu aşamasında gereksinim duyduğu laboratuvar şartları ya da cihaz seçimi konularında danışmanlık hizmeti de veriliyor. Eğitim talebinde bulunan firma ve kuruluşlara uygulamalı eğitimler de veren Akustik Standartları Laboratuvarı hakkında daha detaylı bilgi almak için laboratuvar sorumlusu Dr. Enver Sadıkoğlu'nu ziyaret ettik...

YALITIM: Akustik Standartları Laboratuvan ne tür faaliyetlerde bulunuyor?

DR. ENVER SADIKOĞLU: Enstitü olarak temel amacımız ölçüm standartlarını oluşturmak ve alt seviyeye izlenebilirliği sağlamak. Bu standartlar Uluslararası Metroloji Merkezi BIPM tarafından tarif edilmektedir. İlk aşamada birincil seviyede ölçüm standardını oluşturuyoruz. Farklı kurumların elinde bulunan belli büyüklüklerin ölçümlerini gerçekleştirilmesi için kullanılan cihazların kalibrasyonunu yapıyoruz. Şu anda laboratuvarımızın üç farklı faaliyet alanı var. Bunlar akustik, mekanik titreşim ve ultrasonik güç ölçümleri. Ses basıncı standardını oluşturup daha sonra alt seviyeye aktarıyoruz. Standartları oluşturduktan sonra uluslararası alana bu standartların entegrasyonunu sağlamamız gerekiyor. Bunu da uluslararası karşılaştırmalar yoluyla yapıyoruz....

YALITIM: Endüstriye ne tür hizmetler veriyorsunuz? Firmalar size hangi taleplerle geliyorlar ya da gelebilirler?..

DR. ENVER SADIKOĞLU: Endüstriye geniş yelpazede kalibrasyon ve ölçüm hizmetleri veriyoruz. Örneğin endüstriden, "Malzemelerin akustik özelliklerini belirler misiniz veya ölçer misiniz?" gibi talepler geliyor. Hunların bazılarını geleneksel laboratuvar ortamlarında ölçmemiz mümkün olmuyor. İlgili ISO standartları bu tür ölçümler için özel olarak tanımlanmış ortamları tarif ediyor. Biz de bu ortamlara sahibiz. Amacımız endüstriye de ölçüm açısından bir referans vermek. Bu referansı da belli hizmetler üzerinden veriyoruz. Kendimiz referans oluşturuyoruz. Endüstrinin elindeki cihazları kendi referanslarımızla karşılaştırarak belgelendiriyoruz...

YALITIM: Ölçüm ve danışmanlık hizmeti de veriyor musunuz?

DR. ENVER SADIKOĞLU: İkinci hizmetimiz de ölçüm hizmetleri. Örneğin fabrikalar, bizden mevcut gürültü düzeyinin ne durumda olduğu veya çevre standartlarına uygun olup olmadığını soruyorlar. Biz bu durumlarda sadece ölçüm yapıyoruz. Bu hizmet en çok verdiğimiz hizmet. Örneğin alınan cihazların nasıl ölçüm yaptığını ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini öğrenmek istiyorlar. Böyle eğitimler de veriyoruz. Danışmanlık da yapıyoruz. Diyelim ki gürültülü bir ortam var; ölçümü yapıyoruz ve yalıtım açısından tavsiyelerde bulunuyoruz. Ölçme teknikleri açısından da eğitimler veriyoruz. Örneğin birisi ölçüp değerlendirme açısından zorluk çekiyor. Biz o zaman ölçme konusunda ya anahtar teslim bir sistem geliştirip veriyoruz ya da fikir verip dokümantasyon halinde teslim ediyoruz. Daha sonrası kullanıcının kendisine ait. Çalışmalarımızı iki farklı şekilde yürütebiliyoruz. Bazen kurumlar, ürettikleri malzemelerin belirli parametrelerini bize ölçtürtmek istiyorlar. Biz de ölçüp belgelendiriyoruz. Veya farklı kurumlarda farklı bazlı da çalışabiliyoruz. Yeni bir malzeme üretmek isteyen firmalara danışmanlık hizmeti verebiliyoruz. Bir başka deyişle, malzeme üretimine yönelik ArGe çalışması yapabiliyoruz. Bahsettiğimiz ölçümler konusunda şu anda Türkiye'de ciddi bir boşluk var. Bazı kurumlar, ürünlerin özelliklerini belirlemek için hiç ölçüm yaptırmıyor...

YALITIM: Bazı firmalar da ölçümlerini yurtdışında yaptırıyor...

DR. ENVER SADIKOĞLU: Evet, bazı firmalar da ölçümlerini yurtdışında yaptırıyor... Yurtdışında yapılan ölçümlerin ücretleri bayağı yüksek oluyor. Bizim fiyatlarımız ise bu oranların çok altında. Bu olanakları yaygın olarak kullanılmasını bazı durumlar engelliyor. Mevzuatımız yok. Yani firmalar odyometre kullanıyor fakat cihazı kalibre ettirmiyorlar. Veya bizi tanımıyorlar; böyle olanakların nerede olduğundan haberdar değiller.

YALITIM: Cihaz ve ekipman olarak hangi olanaklara sahipsiniz?

DR. ENVER SADIKOĞLU: Tam yansımasız odamız, çınlanım odamız ve ikiz oda dediğimiz ses geçiş kaybı ölçümlerini yaptığımız ortamlarımız var. Ayrıca birkaç tane de geleneksel laboratuvarımız var. Tam yansımasız odamızın geri plan gürültüsü 0 desibel ve kesilim frekansı 50 Hz. Genel olarak farklı özelliklere sahip bir çok mikrofon var. Mikrofon çıkışlarını algılayacak ve sinyal işlemeyi gerçekleştirecek analizör gibi cihazlarımız mevcut. Daha çok kalibrasyonlarla uğraştığımız için metroloji anlamında birincil seviyeli birkaç kalibrasyon düzeneğimiz var. Endüstriye hizmetler açısından gürültü ölçümleri için farklı tip ve modellerde ses düzeyi ölçerlerimiz, frekans analizörleri var. Bunların dışında odyometrik ölçüm ve kalibrasyonlar için yapay kulaklık, yapay mastoid gibi cihazlara da sahibiz. Ultrasonik güç ölçümü düzeneklerimiz, kalibrasyon blokları, kalibrasyon probları, farklı tiplerde akustik dönüştürücüler, titreşim dönüştürücüler ve bunlarla ilgili sinyal işleme cihazları, analizörlerimiz var... Bu cihazları kullanarak otuza yakın başlıkta hizmet veriyoruz. Her tip ses düzeyi ölçer, ses kalibratörleri ve ses kaynakları, hemen hemen her tip titreşim ölçer vs. kalibrasyonları laboratuvarımızda yapılabiliyor.

YALITIM: Uluslararası ilişkilerinizi nasıl yürütüyorsunuz?

DR. ENVER SADIKOĞLU: Avrupa ve dünyadaki diğer kurumlarla ilişkilerimizi Avrupa Metroloji Enstitüler Birliği (EUROMET) üzerinden yürütüyoruz. EUROMET'in Akustik Teknik Komitesi var; bu komitenin de alt komiteleri var. Havada ses, ultrasonik ve titreşim. Biz o komitelerin üyesiyiz ve tüm projeler bu komiteler tarafından yürütülüyor. Şu anda katıldığımız proje sayısı 12'dir. Bunun içinde uluslararası karşılaştırmalar var. Bunun dışında yeni ölçüm sistem ve yöntemlerinin geliştirilmesi ile ilgili ortak çalışmalar yürütülüyor. Yeni kalibrasyon yöntemleri var...

Mevcut sistemlerin dokümantasyonu ile belirsizlik hesaplarıyla ilgili de bir çalışma var. Başlıkları ise şöyle: İzlenebilirlik, Karşılaştırma ve Cooperation. Bu başlık altında da iki üç projeye katılmış durumdayız. Yeni kalibrasyon ve ölçüm yenilikleri yöntemlerinin geliştirilmesi... Oturuyoruz bir yöntem koyuyoruz ortaya; ve daha sonra bu yöntemi her enstitü kendi bünyesinde deniyor ve sonuçları ortaya koyuyor. Eğer başarılı sonuçlar olursa bu bilgiler standartların hazırlanması için bir temel oluşturuyor.

YALITIM: Uluslararası karşılıklı tanınma konusunda ne gibi çalışmalar yapılıyor?..

DR. ENVER SADIKOĞLU: Şu ana kadar UME'nin verdiği herhangi bir belge gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında hiçbir pürüzle karşılaşmadı. 1999'da uluslararası bir tanınma anlaşması imzalandı. Bu anlaşma, ulusal metroloji enstitüleri tarafından düzenlenen belgeler ve hizmetlerin karşılıklı tanınmasını kapsıyor. Yani bir ürün Türkiye'de sertifıkalandınlıyorsa diğer üye ülkeler de bu sertifikayı tanıyor.