7 Ekim 2013 | TEKNİK MAKALE 115. Sayı (Ekim 2013)

KEMAL GEL BTM Teknik Danışmanı
Ülkemiz farklı iklimsel özellikler gösteren bölgelerden oluşmaktadır. Farklı iklim özellikleri gösteren bölgelerde, o iklim özelliklerine uygun yapılar tasarlanmakta ve farklı yalıtım gereksinimleri ortaya çıkmaktadır. Bu farklı yalıtım gereksinimleri hem ısı, hem de su yalıtımında karşımıza çıkmaktadır.
Isı Yalıtımı
Kışları soğuk geçen bölgelerde ısıtma sezonunda enerji masraflarını azaltmak, sağlık ve konfor koşulları sağlamak, yapı üzerindeki ısıl değişikliklerin neden olduğu gerilmeleri azaltarak ve yoğuşmanın neden olduğu donatı korozyonunu önleyerek yapının ömrünü uzatmak gibi faydalar elde etmek için yapılan ısı yalıtımı, yazları sıcak geçen bölgelerde de soğutma sezonunda benzer nedenlerle yapılmalıdır. Soğutma maliyetinin ısıtma maliyetinden daha fazla olduğu dikkate alındığında, sıcak bölgelerde de ısı yalıtımının önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.
Ülkemiz, TS 825’e göre derece gün bölgelerine göre 4 farklı bölgeye ayrılmış olup, her bölgenin ısı yalıtım gereksinimi diğerlerinden farklıdır. 4. Bölge en soğuk bölge olduğu için, bu bölgeye giren illerde bulunan yapılarda kullanılan ısı yalıtım malzemesi kalınlıkları diğerlerinden fazla olduğu gibi, yoğuşma tahkikinin de titizlikle yapılması gerekmektedir. Buna karşılık, 1. Bölge’deki illerde yapılan ısı yalıtımı hem kış, hem de yaz mevsimlerinde enerji tasarrufu sağlamaktadır.

Eğimli Çatılar
İklimsel koşullar, yapıların çatı şekillerinin belirlenmesinde de, diğer bir deyişle, su yalıtımı yönteminin de belirlenmesinde etkili olmaktadır. Söz gelimi, kar yağışının çok olduğu bölgelerde çatısı dik eğimli yapılar karşımıza çıkarken, diğer bölgelerde teras veya az eğimli çatılar tercih edilmektedir.
Dik eğimli çatılar, yağış suyunun hızlı bir şekilde çatıdan uzaklaştırılmasını, yağan karın çatı üzerinde çok birikmemesini sağlarken, çatı arasının da kullanılabilmesine olanak sağlarlar. Bu tip çatıların kaplanmasında asfalt shingle, metal esaslı levha, kiremit, oluklu bitümlü levha, beton kiremit gibi çeşitli malzemeler kullanılmaktadır. 
Dik eğimli çatılarda çatı üzerine gelen yükün düşey bileşeni az eğimli çatılara göre daha az olduğundan, aşık ve/veya mertekler arası açıklıklar az eğimli çatılara göre daha fazladır. Buna karşılık, çatı kaplama malzemelerinin çatıdan aşağı kaymasını engellemek için montaj sırasında daha fazla sayıda tespit elemanı kullanılması zorunluluğu bulunmaktadır.
Az eğimli çatılar da hemen hemen tüm iklim bölgelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Çatı kaplamalarında, dik eğimli çatılardakine benzer malzemeler kullanılır. Aşık ve/veya mertekler arası açıklıklar dik eğimli çatılara göre daha azdır. Malzeme montajı daha kolaydır.
Dik ve az eğimli çatılarda doğru bir şekilde yapılmış çatı arası havalandırma büyük önem taşır. Aksi takdirde kışın yoğuşma sorunları yaşanabilir. Havalandırma açıklığı dik eğimli çatılar için her 300 m2 alana 1 m2 havalandırma açıklığı ile az eğimli çatılarda 150 m2 alana 1 m2 arasında değişmektedir. Bulunan gerekli havalandırma açıklığı alanının yarısı kadarı saçaklarda, yarısı da mahya veya mahya yakınlarında oluşturulmalıdır.
Teras Çatılar
Teras çatılar, çok katlı ve/veya geniş açıklıklı yapılarda tercih edilmekte olup, kullanım kolaylığı en fazla olan çatı tipidir. Havalandırma, tesisat, depo, güneş kollektörleri gibi çeşitli ekipmanın yerleştirilmesine, bahçe çatı olarak düzenlenip yeşillendirmeye, otopark, kafeterya ve rekreasyon alanı olarak kullanılmaya son derece uygundur. Teras çatılar, eğimin %5’ten az olması nedeniyle, diğer çatı tiplerine göre su yalıtımı açısından doğru detay, doğru malzeme ve doğru uygulamayı titizlikle gerektiren çatı tipleridir.
Amerikan Ulusal Çatı Müteahhitleri Derneği’nin oluşturduğu spesifikasyonlarda, teras çatıların su yalıtımında Atactic Polypropylene (APP) Katkılı Bitümlü Membranlar, Styrene Butadiene Styrene (SBS) Katkılı Bitümlü Membranlar, Okside Bitümlü Membranlar, Plastik Esaslı Membranlar (PVC, TPO, EPDM, ECB, CSPE gibi), Kenetli Metal Sistemler ve Püskürtülerek Uygulanan Poliüretan (SPF) malzemelerin kullanılması işaret edilmektedir. 
Bu malzemelerin doğru bir şekilde detaylandırılıp uygulanmasıyla güvenli, sağlam ve uzun ömürlü su yalıtımı elde etmek mümkündür. Bunların dışında kalan malzemeler, örneğin akrilik ve diğer polimer bazlı sürme esaslı malzemeler ise, teras çatı su yalıtım katmanlarının üzerine koruyucu ve yansıtıcı (soğutma enejisinden tasarruf amacıyla) olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde teras çatıların su yalıtımında benzer malzemeler kullanılmakla birlikte, günümüzde dahi teras çatıya seramik kaplanarak su yalıtımı yapılacağı inancıyla hareket edildiği görülmektedir.
Teras çatılarda yüzey eğimi ve süzgeçlerin çap ve sayıları çatının bulunduğu iklimle doğrudan ilişkilidir. Yağışı fazla olan yörelerde daha büyük çap ve sayıda süzgeç kullanılması gerekirken, az yağış alan yörelerde bu ölçü ve adetler azaltılabilmektedir. Mevcut ısı ve su yalıtım ürünleri kullanılarak doğru tasarım, malzeme seçimi ve doğru uygulama ile hemen her türlü iklim koşulunda başarılı şekilde ısı ve su yalıtımı yapılması mümkündür.