18 Ocak 2012 | TEKNÄ°K MAKALE 94. Sayı (Ocak 2012)

Sadık Özkan (Mimar) 2D Yapı
Günümüzde jeneratör kullanımı büyük bir hızla yaygınlaşmaktadır. Bununla birlikte jeneratörlerin çevreye yaydıkları gürültü önemli bir sorun oluşturmaktadır. Genellikle baştan planlanmadan yapılan yer seçimi, gürültünün önlenmesine yönelik yapılan hatalı ve yetersiz çalışmalar, sorunun çözümünü güçleştirmekte, yüksek maliyetlerle karşılaşılmasına neden olmaktadır. Bu yazımızda konuya ilişkin genel bilgilere yer verilmiştir.
 
1. Yer Seçimi
Yer seçimi sırasında, yapısal yolla yayılan titreşim ve hava yoluyla yayılan gürültünün bina, tesis ve çevreye olası etkileri göz önünde bulundurulmalıdır. Olanak varsa, jeneratör mahallerinin ayrı bir yapı olarak ele alınması ve etki altında bulunacak mahallere olabildiğince uzak konumlandırılması tercih edilmelidir. Etkileyeceği mahallerle aynı yapı içinde bulunmasının zorunlu olması halinde bodrum, garaj katı gibi noktaların seçilmesi yoluna gidilmelidir.
Kullanılacak cihazın teknik verileri (gürültü düzeyi, titreşim düzeyi, egzoz ses düzeyi, cihaz hava atış ve taze hava gereksinimi vb.) göz önünde bulundurulmalı, üretici firmanın görüş ve önerileri alınmalıdır.

2. Titreşim Kontrolü
Cihaz seçiminde ve konumlandırılmasında titreşim yolu ile yapıya geçecek sesin önlenmesine dikkat edilmeli, uygun titreşim alıcı elemanların kullanılmasına, uygun şekilde detaylandırılmış yüzer döşeme ve kaide oluşturulmasına özen gösterilmelidir. Yüzer döşeme veya kaide oluşturulması sırasında kum veya sert köpük malzemeler değil, esnek, çökme yeteneği olan malzemeler kullanılmalıdır. Cihazların altında kendi orijinal ve uygun nitelikli titreşim alıcıların bulunmasına, egzoz bağlantılarında yine uygun nitelikte titreşim alıcı kompanzatör vb. elemanların kullanılıyor olmasına dikkat edilmelidir.
Hava yoluyla yayılan seslerin önlenmesine yönelik tedbirler, ne denli başarı olursa olsun, titreşim yayılımının önlenmediği durumlarda gürültünün yeterince önlenemeyeceği ve bu konuda ileride yapılabilecek çalışmaların kısıtlı ve yüksek maliyetli olacağı unutulmamalıdır.

3. Egzoz Sesi
Cihazlarda uygun ve istenen ses düzeyine göre seçilmiş egzoz susturucuların kullanılmış olması büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle cihaz temini sırasında üretici firmadan susturucu teknik verileri talep edilmeli veya beklenen performans bildirilmelidir. Susturucu performansının yeterli olmadığı durumlar için üretici firma önerileri ve çözümü talep edilmelidir. Egzozun motor ve yapıya bağlantı noktalarında uygun titreşim alıcıların seçilmiş olmasına dikkat edilmelidir.

4. Hava Atışı
Jeneratörlerden hava yoluyla yayılan seslerin en önemli kaçak bölgesi hava atış alanıdır. Bu nedenle cihazın hava atışını engellemeyecek, ancak ses kaçışını da istenen düzeye indirebilecek şekilde detaylandırılmış hava atış susturucularının ve/veya şaftlarının detaylandırılması gerekmektedir.
Hava atışı için gerekli kesit ve diğer bilgiler cihaz üreticisinden talep edilmeli, geliştirilen çözümler için görüş ve onay alınmalıdır. Bu noktada yapılabilecek en sağlıklı çalışma, radyatör önünde uygun kesitte ve detayda susturucu kullanımına gidilmesidir. Susturucu kullanımının olanaklı olmadığı durumlarda veya uygun ölçü ve özellikte şaftların olması halinde şaft içinde önlem alınması yoluna gidilebilir. Bu yöntemin tercihi halinde şaft içinin kısmi bir susturucu tarzında detaylandırılması gerekliliği unutulmamalıdır.

5. Hava Girişi
Jeneratörlerde hava yoluyla yayılan seslerin diğer önemli kaçak bölgesi ise hava giriş alanıdır. Bu nedenle hava atışı için yapılacak çalışmaların benzerleri bu bölgeler için de ele alınmalıdır. Hava giriş alanları, gerek yakma işlemi ve gerekse soğutma işlemi için gerekli havanın girmesi amaçlarını karşıladığından, atış alanlarına oranla daha fazla kesite sahip olması gereken alanlardır.
Hava giriş alanları, mahallin uygun bölgelerinde bir veya birkaç noktada konumlandırılabilirler. Ancak ses kaçışı açısından atış alanları ile benzer öneme sahip oldukları unutulmamalıdır. Hava giriş alanlarının, atış alanlarına ve egzoz atış tarafına yakın olmaması, atılan havanın mahal içine tekrar dönmemesi açısından önemlidir.

6. Mahallin Duvar, Tavan ve Zemini
Yukarıda yer alan çalışmaların doğru ve sağlıklı yapılmış olması yanında, jeneratör mahallinin yapısal yüzeyleri de özelliklerine ve mahallin konumuna bağlı olarak önlem alınması gereken bölgelerdir. Bu tür mahallerde gürültüden etkilenmemesi istenen bölge ve mahaller genellikle yan veya üst mahalleridir. Bu nedenle önlem alınması gerekli yüzeyler de tavan ve duvar yüzeyleridir. Jeneratör mahalli altında korunması gereken bir mahal olması halinde, konu proje aşamasında özel bir önemle dikkate alınmalıdır.
Tavan ve duvarlarda ise bu yüzeylerin inşai detay ve malzemelerine bağlı çalışmalar yapılmalıdır. Yapılacak çalışmalarda oluşturulan ses yalıtım kaplaması ve konstrüksiyonunun mevcut yapıya titreşim iletmeyecek şekilde detaylandırılmasına özen gösterilmelidir.  Yapılacak uygulamaya ait detay seçiminde uzun ömürlü, zamanla dökülme, aşınma yıpranma gibi olumsuzluklara uğramayacak, aynı zamanda mekanik etkilerle bozulmayacak ve yangına dayanıklılık gibi etkenler göz önünde bulundurulmalıdır.

7. Kapılar
Jeneratör mahallerinin önemli bir ses kaçış noktası ise kapılardır. Bu nedenle uygun kalınlık ve performansa sahip, doğru detaylandırılmış kapı ve kasa detaylarının kullanılması önemlidir. Mahallin yakın bölgesinde gürültüden etkilenecek alanların bulunması halinde (içeri ve dışarı açılan) yüksek performans elde edilmesine yönelik, çift kapı kullanımı tercih edilmelidir. Ancak bu tür kapıların acil kaçış durumunda sorun oluşturabileceği de göz önünde tutulmalı, kapıların içeriden de kolayca açılmasına dikkat edilmeli, olanak bulunması halinde uygun bir noktada ek kaçış kapısı kullanılmalıdır. Tek kapı kullanımı halinde dışarıdan kilitlense dahi açılabilen panik barlı sistem kullanımına dikkat edilmelidir.
Kapıların ses kaçışını azaltacak şekilde fitilli olmasına özen gösterilmeli, olanak varsa kapı altında boşluk bırakılmaması tercih edilmelidir.

8. Genel
Jeneratör mahallerinin ses yalıtımında istenilen performansın elde edilebilmesi için yukarıda belirtilen bütün noktaların dikkatle ele alınması ve uzman ekiplerce çalışma yapılması gerekmektedir.
Bir jeneratör mahallinin tavan ve duvarında, sadece ses sönümleyici köpüklerin kaplanması ile yeterli sonuçların alınamayacağı unutulmamalıdır.

 

---

R E K L A M