11 Ekim 2010 | TEKNİK MAKALE 86. Sayı (Eylül-Ekim 2010)

FARUK BİLAL Himerpa A.Ş.
Mantolama

Mantolama, ısıtma ve soğutmada kullanılan enerjide tasarruf sağlamak amacıyla binaların dıştan yalıtılmasıdır.  Mantolamada farklı ısı yalıtım plakaları kullanılabilir. Bunlardan biri de “Taşyünü”dür.

Avantajları

1. Binanın dış kabuğunu sıcaklık farklarından ve dolayısıyla yıpranmalardan korur. Isı köprülerini tamamen ortadan kaldırdığı için en doğru ısı yalıtım sistemidir.
2. Cephede çeşitli nedenlerle meydana gelen çatlaklardan su girmesini önler; dolayısıyla binanın taşıyıcı sisteminin korozyona uğramamasını  sağlar. Cephedeki bozulmaları (deterioriation) engeller.
3. Daha az fosil yakıt tüketimi sayesinde hava kirliliğinin önlenmesine yardımcı olur.
4. Dış ortamla iç ortam arasında bir bariyer oluşturduğu için sadece ısı değil, ses yalıtımı da sağlar. Ayrıca binanın hava geçirmezliğini artırır.
5. Bakım ve işletme giderlerinden tasarruf sağlar. Yapının sıcak tarafında yerleştirilmiş bir
6.     termal kütleye müsaade eder.
7. Taşyünlü mantolama sistemlerinin bir avantajı da yalıtım tabakası üzerinde dolaşan  havadan dolayı oluşan basınç farklarının olmamasıdır.
8. Zayıf izole edilmiş binalardan oluşan ısı kaybının yüzde 35’i dış duvarlardan oluşur. Dış duvarlar iyi yalıtılırsa bu, faturaların en az yüzde 25 daha az olması demektir.

Yangın

Taşyünü ile mantolanmış duvar sisteminin ‹ngiliz Bina yönetmeliğine göre alev yayılım hızı Class O’dır. Bu test BS 476: Part 6: 1981 ve BS 476: Part 7: 1971’e göre yapılmıştır. Taşyününün yangın sınıfı ISO 1182’ye göre A1 ve BS EN ISO 13501-1’e göre Euroclass A1’dir; Avrupa yangın yönetmeliğine göre sistemin yangın sınıfı Euro Class “A2”dir. Dış cephelerde 2 saate kadar yangın direnci sağlayabilir.
18 metrenin üstündeki binalarda yanıcı yapı malzemelerinin kullanımına izin vermez. Aynı şekilde ‹ngiltere’de bina yönetmeliği part B’de 20 metre yükseklikten sonra yanıcı yapı malzemelerinin kullanımına izin verilmez. Taşyünlü manto sistemlerinde yangın güvenliği açısından kısıtlama yoktur. Mantolamada sıva arkasındaki yalıtım malzemesi yanıcı yapı malzemeleri sınıfındaysa, file yalıtım, yüzeyine çok iyi yerleştirilmeli ve buna ek olarak bina yönetmeliğine (‹ngiltere document B) uygun olarak üçüncü kattan itibaren her katta yanmaz yalıtım malzemesiyle yangın bariyeri yapılmalıdır. Yangın bariyerleri minimum 20 cm genişliğinde olmalı, yapıştırma ve her plakaya bir adet paslanmaz çelik dübelden (30 cm’de bir) oluşmalıdır.
Mantolamada taşyünlü sistemlere yangın açısından sınırlama yokken, polistren malzemelere belirli bir yükseklikten sonra sınırlamalar getirilmiştir. Yüksek binalarda gereken yangın güvenliği nedeniyle cephe giydirme yerine taşyünlü mantolama tercih edilmelidir.

TÜYAK Yangından korunma yönetmeliklerinden...

Bayındırlık Bakanlığının dış cephe uygulamaları ile ilgili genelgesinde şunlar vardır. BYKHY’de (Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik) bina dış cephelerinin, dışarıdaki bir bina yangınının etkisi altında veya alt kat/kompartımanda çıkan bir yangında pencere boşluğundan alevlerin cephe boyunca yayılarak, üst kat/kompartımanlara yangının yayılmasının engellemesi istenmektedir. Bu kapsamda cephelerde kullanılacak yapı malzemeleri ile ilgili olarak aşağıdaki hükümler bulunmaktadır:
MADDE 27- (Değişik: 09 / 09 / 2009 - 27344 R.G. / 9 md.) (1) Dış cephelerin, yüksek binalarda zor yanıcı malzemeden ve diğer binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden olması gerekir. Cephe elemanları ile alevlerin geçebileceği boşlukları bulunmayan döşemelerin kesiştiği yerler, alevlerin komşu katlara atlamasını engelleyecek şekilde döşeme, yangın dayanımını sağlayacak süre kadar yalıtılır. Alevlerin bir kattan diğer bir kata geçmesini engellemek için iki katın, pencere gibi korumasız boşlukları arasında, düşeyde en az 100 cm yüksekliğinde yangına dayanıklı cephe elamanıyla dolu yüzey oluşturulur.
MADDE 27-3: Duvarlarda iç kaplamalar ile ısı ve ses yalıtımları, en az normal alevlenici, yüksek binalarda ve kapasitesi 100 kişiden fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve düğün salonu gibi yerlerde ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır. Dış kaplamalar en az 2 kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici, yüksek bina sınıfına girmeyen binalarda zor alevlenici ve yüksek binalarda ise zor yanıcı malzemelerden yapılır.  
Yönetmelik “dış cephe” ifadesiyle cephe boyunca alev yayılımına maruz kalan veya kalabilecek yüzeyleri ifade etmektedir. Dış cephede yer alan malzemelerin, kaplamaların, bir yangın anında yanarak alev yayılımına katkıda bulunmaması gerekmektedir. Alt tabakada bulunan yalıtım malzemelerinin dış cephe için istenilen yangına tepki özelliklerine sahip malzemelerle kaplanması durumunda, yangın yönetmeliğine göre dış cephe olarak değerlendirmesine gerek kalmamaktadır.
Dış cephelere uygulanan kompozit yalıtım sistemlerinde en dış kaplama dikkate alınmaktadır. Ancak cephe kaplaması arasındaki derzlerin ve kaplama ile ısı yalıtım tabakaları arasında boşlukların bulunması durumunda, bir yangın anında alevler ısı yalıtım tabakasına hemen nüfuz edecek, ısı yalıtım tabakaları tutuşarak yangının yayılmasına sebep olacaktır. Bu tür uygulamalarda derzlerin yangına dirençli malzemelerle kapatılması veya dış cephe kaplamasının arkasında yer alan yalıtım tabakalarının da kaplamalar için istenen yangına tepki özelliklerinde olması gerekmektedir.  

Sonuç

Yangının cephelerden de yayılmasını önleyecek tedbirleri alarak, yangının mal ve can kaybını en az düzeye indirebiliriz.

Kaynaklar

1-    İzocam
2-    Rockwool-Rockshield  
3-    Paroc
4-    Alumasc
5-    Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği
6-    Yeni Avrupa Yangın  Yönetmeliği
7-     Sto
8-     Alsecco
9-     BBA sertifikaları
10-    Dryvit
11-    Knauf
12-    ETAG 004, ETICS, ETA
13-    EN 13501-1
14-    Isover,G+H 16-Fraunhoufer Yapı Enstitüsü