Binalarımızda Yangın Riski ve Isı Yalıtım Malzemesi Seçimi

Yapıların iklimsel konforu sağlaması işlevsel olmasının şartlarından biridir Son yıllarda ülkemizde yapılan binalarda, iklimsel konfor koşullarının (kışın daha iyi ısınma, yazın dış ortam sıcaklığından fazla etkilenmeyen) azami ölçüde yerine getirilebilmesi ve ithalat yoluyla temin edilen, ısınmada kullanılan petrol ve kömürün pahalı olması nedeniyle, ısı yalıtımı giderek ağırlık kazanıp yaygınlaşmaktadır Arz-talep dengesinin gereği olarak, farklı firmalar tarafından üretilen çeşitli ısı yalıtım malzemeleri piyasaya sürülmektedir

2.Yanıcılık ve yangına dayanımÜlkemizde hızlı nüfus artışına bağlı olarak artan yapılaşma sonucunda yangın vakalarında artış gözlenmektedir Yangınların yol açtığı kayıplardan yalnızca bina kullanıcılarını sorumlu tutmak haksızlık olur Çarpık kentleşmeyle birlikte ortaya çıkan dar, taşıt yüklü sokakların itfaiyenin zamanında müdahale etmesine izin vermemesi ve bina yapımında kullanılan malzemelerin bir kısmının yanıcı özelliğe sahip olması veya zamanında müdahaleye fırsat vermeyecek ölçüde yangına dayanıksız olması, can ve mal kaybına neden olmaktadır

Fransa ve Almanya'da binaları yangından korumaya yönelik standartlar ve şartnameler uzun zamandan beri yürürlüktedir Yapı malzemeleri bu standartların önerdiği nitelikte olmak zorundadır Almanya'da DİN 4102, malzemelerin yanıcılığı ve yangına dayanımı konusunda belirleyici standarttır Yurdumuzda ise DİN 4102'nin kısmi tercümesi olan TS 1263 yangın konusunda yol gösterici konumdadır Yol gösterici ifadesinin kullanılmasının sebebi, bu standartın önerilerine uymayı zorunlu kılan ve ülke genelinde kullanılan bir yangın şartnamesi ile desteklenmemesidir Birkaç belediyenin kendi çabalarıyla kısmen DİN 4102'den tercüme ederek hazırlamış olduğu yangından korunma yönetmeliğinin dışında yapılan başka çalışma bulunmamaktadır Bu, ülkemizde yangın güvenliğine verilen önemin bir göstergesidir Malzemenin yanıcılığı ve yangına dayanabilme süresi yangına müdahale edilebilmesi bakımından önemlidir DİN 4102'den malzemeler; A1 yanmayan, A2 zor yanan, B1 zor alev alan, B2 normal alev alan, B3 kolay alev alan malzemeler diye yanıcılık sınıflarına ayrılmışlar Süreye bağlı olarak dayanım grupları F30, F60, F90, F180 (30', 60', 90', 120', 180O'dır Söz konusu standarta ve Alman yönetmeliklerine göre B3 sınıfında olan malzemelerin yapılarda kullanılması yasaktır B2 sınıfı malzemelerin de (poliüretan) alev almadığı ya da yanarak damlamadığı kontrol edildikten sonra kullanılması mümkün olmaktadır.

3. Kullanılmakta olan ısı yalıtım malzemelerinin incelenmesi

Binalarda yangın esnasında sıcaklık 1000 °C'a kadar yükselmektedir bu bağlamda yangına karşı önlem olarak ilk adım malzemelerin uygun seçilmesidir Tablo 1'de yurdumuzda kullanılmakta olan ısı yalıtım malzemeleri ve fiziksel özellikleri yer almaktadır TS 825'te Türkiye I. II. III. olmak üzere üç ısı bölgesine ayrılmaktadır Söz konusu bölgelerde yapılacak olan binaların duvarlarında sağlanması gereken minimum ısı geçirgenlik dirençleri; I. Isı bölgesi için 0.47, II. Isı bölgesi için 0.70, III. Isı bölgesi içien 0.92 m2h°C / kCal olarak belirlenmiştir Tablo 2'de sandviç, katmanlı ve gazbeton duvarların ısı geçirgenlik dirençleri görülmektedir Tablo 2'de yer alan ısı geçirgenlik direnci değerleri ve duvar kesitleri incelendiğinde, gazbeton bloklar ile yapılan duvarlarda ince kesitlerle yüksek direnç sağlandığı görülmektedir

4. Sonuçlar

Çoğu Avrupa ülkesinde, duvar ve çatı ısı yalıtımı, yanma dayanımı 1000 °C'a kadar olan malzemeler ile yapılmaktadır Mimar ve mühendislerimiz de projelerinde yangına dayanımı olan malzemelere yer vermeli, yanıcı malzemeleri kullanmaktan kaçınmalıdırlar. Son yıllarda sanayi yapılarında hafif metal kirişler ile daha fazla açıklık geçme yaygınlaşmıştır Bu kirişlerin üzerine alüminyum ve poliüretandan yapılmış yalıtım ve kaplama elemanı olarak kullanılan hafif sandviç paneller monte edilmektedir Oysa yangın esnasında bu tip malzemelerin eriyip damlamasıyla yangını genişletme ihtimali yüksektir Ayrıca petrol türevi yalıtım maddeleri özel bir katkı maddesi ile yanıcılığı geciktirilmemişse B2 sınıfı yanıcı maddedirler ve yanarken dumanla birlikte boğucu, zehirleyici (Nitrojen, Karbondioksit gibi) gazlar çıkarırlar DIN4102'ye göre 10 cm kalınlığında sıvanmış gazbeton duvar F90 (F90, F120, F180 dayanım grubuna giren duvarlar yangın duvarı olarak adlandırılmaktadır) dayanım grubunda olup, A1 sınıfı yanmaz malzemedir Tablo 2 incelendiğinde yangına dayanıklı gazbeton bloklar ile yüksek ısı geçirgenlik direnci olan duvar yapabilmenin mümkün olabileceği görülmektedir Benzer şekilde konut ve sanayi yapısı inşaatlarında kullanılmak üzere, taşıyıcı olarak imal edilen, donatılı gazbeton çatı, döşeme ve duvar panelleri, ısı yalıtım özelliği ve yangına olan dayanımları nedeniyle tercih sebebi olabilirler