Türkiye için U-Değerleri Haritaları 1. Bölüm

Hazırlayan: Sven Schimschar, Thomas Boermans,

David Kretschmer, Markus Offermann, Ashok John

Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi (EPBD) baÄŸlamında maliyet etkinliÄŸe yönelik karşılaÅŸtırmalı metodolojinin uygulanması...

1. GiriÅŸ

Türkiye, Avrupa kıtasındaki bina stoku en hızlı büyüyen ve yaklaşık 80 milyon nüfusu ile Rusya ve Almanya’dan sonraki üçüncü en kalabalık ülkedir. Yüzde 4’ten daha fazla olan yeni yapılaÅŸma oranlarıyla birlikte, yüzde 1’den daha az olan AB ortalamasından büyük ölçüde daha hızlı büyümektedir. Bu durum inÅŸaat sektörünün, yüzde 6,6 olan Reel GSYÄ°H katkısıyla Türkiye ekonomisinin en önemli faktörlerinden biri haline gelmesine yol açmaktadır (Kaymaz, 2015).

Türkiye’deki bina sektörü (konut ve hizmet sektörü), ulusal nihai enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 35’inden sorumludur (EUROSTAT, 2016). Yeni yapılaÅŸma faaliyetleri nedeniyle bu yüzdenin gelecekte daha da artması beklenmektedir. Bugün yaklaşık 2.400 milyon m2 olan bina stokunun yüzde 50’den fazla büyüyerek 2050 yılında neredeyse 4.000 milyon m2ye yükselmesi bekleniyor. Bu gerçek açıkça gösteriyor ki, 30 Eylül 2015 yılında UNFCCC (BirleÅŸmiÅŸ Milletler Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Çerçeve SözleÅŸmesi)’ye resmi olarak sunulan Türkiye’nin Niyet Edilen Ulusal Katkı beyanında (INDC) (Türkiye Cumhuriyeti, 2015) tanımlanan Türkiye’nin iklim koruma hedeflerini baÅŸarmaya yönelik en önemli dayanaklardan biri Türkiye’deki bina sektörüdür.

Türkiye’deki bina sektörünün enerji tüketimindeki artışı sınırlamak ve böylece Türkiye’nin enerji ithaline olan önemli ölçüdeki bağımlılığını azaltmak için binalardaki ısıtma enerjisi ihtiyacının tayin edilerek, izin verilen sınır deÄŸerlerle mukayese edilmesine yönelik hesaplama kurallarını tanımlayan TS 825 standardı (TSE, 2008) yürürlüÄŸe konulmuÅŸtur. Bu  baÄŸlamda, TS 825 ayrıca yeni binaların ve tadil edilecek binaların çatı, cephe, pencere ve taban levhasına yönelik U-deÄŸerleri için minimum gereksinimleri açıklamaktadır. Bu baÄŸlamda, TS 825 ayrıca yeni binaların ve tadil edilecek binaların çatı, cephe, pencere ve döÅŸemelerine yönelik U-deÄŸerleri için minimum gereklilikleri açıklamaktadır. Ancak mevzuat, sadece ısıtma enerjisi talebine yönelik düzenlemeler içerirken, soÄŸutma dahil diÄŸer enerji tüketim alanlarıyla ilgili hesaplamalar Türkiye’deki binalara yönelik bu zorunlu standarda dahil deÄŸildir.

Avrupa BirliÄŸi’nde binaların enerji talebini sınırlamaya yönelik gereksinimleri ve hesaplama kurallarını içeren temel yasal düzenleme Binalarda Enerji Performans YönetmeliÄŸi’dir (EPBD) (EU, 2010).

AB’de Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi (EPBD), yeni binaların ve esaslı tadilat yapılacak büyük alanlı mevcut binaların bütüncül olarak enerji performansının geliÅŸtirilmesi amacıyla ilk olarak 16 Aralık 2002 tarihinde yürürlüÄŸe girmiÅŸtir. Bina sektörü Avrupa’nın toplam enerji tüketiminin yaklaşık yüzde 40’ından sorumlu olduÄŸu için Enerji Performans

YönetmeliÄŸi (EPBD), Avrupa BirliÄŸi’nin iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ile ilgili hedeflerine ulaÅŸması için önemli bir adımdır. 2010’da Binalarda Enerji Performans YönetmeliÄŸi (EPBD) revize edilmiÅŸ ve AB’ye her bir üye devletin açıkladığı hedefinin büyüklüÄŸüne baÄŸlı olarak yerine getirmek zorunda olduÄŸu enerji performans gereklilikleri için “maliyet etkinlik” ve “neredeyse sıfır enerjili binalar” olmak üzere iki yeni ana kavram ortaya konulmuÅŸtur.

Maliyet Etkinlik Yaklaşımı

Bu, her bir AB üyesi devlet tarafından uygulanması gereken tüm binaya (birincil enerji talebi gibi) ve yapı elemanına (U-deÄŸerleri gibi) yönelik asgari enerji performansını saptamak için ulusal veya bölgesel ÅŸartlara uyarlanmış, ilk yatırım maliyeti ve iÅŸletme giderlerini (enerji & bakım) de içeren bir yaÅŸam döngüsü yaklaşımıdır. Asgari enerji performansı ihtiyacına yönelik ulusal gereklilikler, yaÅŸam döngüsü boyunca en düÅŸük toplam maliyetle (referans binalar üzerinde yapılan deÄŸerlendirmeleri esas alarak) sonuçlanacak seviyede tanımlanmalıdır.

Neredeyse sıfır enerjili bina (nZEB)

Binalarda Enerji Performans YönetmeliÄŸinin (EPBD) 2. maddesine göre nZEB, “Çok yüksek enerji performansına sahip, ihtiyaç duyduÄŸu neredeyse sıfır veya çok düÅŸük miktardaki enerjinin önemli ölçüde yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılandığı binadır”. 2021’den itibaren AB’deki tüm yeni binalar neredeyse sıfır enerjili binalar olacaktır. Aynı zamanda maliyet etkinlik de halâ geçerlidir. Bu 2021’den itibaren neredeyse sıfır enerjili binaların ideal olarak maliyet etkin olacağı anlamına gelmektedir. Bu sebeple sistematik olarak makul bir ulaşılabilir hedeflerin ortaya konularak, neredeyse sıfır enerjili binaların yürürlüÄŸe girmesi için 2021 yılına kadar (veya Türkiye’nin neredeyse sıfır enerjili binaları yürürlüÄŸe koymayı düÅŸündüÄŸü baÅŸka bir yıl) olası görünen (maliyet) varsayımlarını kullanarak maliyet etkinlik hesaplamalarını yürütmek akıllıcadır.

Türkiye’deki yalıtım sektörünün geleceÄŸe dönük standartlar konusunda saÄŸlam ve net bir konum almasını desteklemek için, Türkiye’deki konut sektörüne yönelik olarak Binalarda Enerji Performansı YönetmeliÄŸi (EPBD) baÄŸlamında maliyet etkinliÄŸe yönelik karşılaÅŸtırmalı metodoloji çerçevesinin uygulanarak maliyet etkin U deÄŸerlerinin tayin edilmesi ve bu U deÄŸerlerinin Türkiye’nin iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ile ilgili hedeflerine ulaşılmasındaki potansiyel rolünün deÄŸerlendirilmesi amacıyla IZODER, Ecofys ile iletiÅŸime geçmiÅŸtir. Proje bir bölümü; ECOFYS’in 2007 yılında EURIMA için hazırlamış olduÄŸu U deÄŸerleri haritaları raporu tarzında, metodolojik olarak revize edilen Binalarda Enerji Performans YönetmeliÄŸindeki (EPBD) maliyet etkinlik prensibine uyarlanarak Türkiye için CoÄŸrafi Bilgi Sistemi (GIS1) tabanlı U-deÄŸeri haritalarının oluÅŸturulmasıdır. Analizler, ÅŸehre özgü hesaplama parametreleri ve saatlik iklim verileri kullanılarak Antalya, Ä°zmir, Gaziantep, MuÄŸla, Ä°stanbul, Bursa, Ankara, NiÄŸde, Sivas, AÄŸrı, Kars ve Erzurum olmak üzere Türkiye’deki 12 ÅŸehirde yürütülmüÅŸtür. Bu sınırlı sayıdaki ÅŸehirlere bakarak bölgesel ölçeÄŸe (örneÄŸin iklim bölgeleri) ekstrapole edilen sonuçların tüm bölgeyi yüzde 100 olarak temsil etmeyeceÄŸi, ancak baÅŸlangıç aÅŸamasında güvenilir bulgular saÄŸladığı varsayılmaktadır.

2. Arka plan

Bu bölüm, Türkiye’nin yasal altyapısı ve iklimsel özellikleri hakkında arka plan bilgisi sunmaktadır.

2.1 Türkiye’nin Yasal Altyapısı 

Türkiye’deki bina sektörünün enerji tüketimindeki artışı sınırlamak için binalardaki ısıtma enerjisi ihtiyacının tayin edilerek, izin verilen sınır deÄŸerlerle mukayese edilmesine yönelik hesaplama kurallarını tanımlayan ve en son versiyonu 2008’de yayınlanan TS 825 standardı (TSE, 2008) yürürlüÄŸe konulmuÅŸtur.

Bu baÄŸlamda, TS 825 ayrıca yeni binaların ve tadil edilecek binaların çatı, cephe, pencere ve döÅŸemelerine yönelik U-deÄŸerleri için minimum gereksinimleri açıklamaktadır. Ancak mevzuat, sadece ısıtma enerjisi talebine yönelik düzenlemeler içerirken, örneÄŸin ortam soÄŸutması ya da yardımcı enerji gibi diÄŸer enerji tüketim alanlarıyla ilgili hesaplamalar, Türkiye’deki binalara yönelik zorunlu olan bu standarda dahil deÄŸildir.

Yazının devamı, grafik ve tabloları görüntülemek için lütfen tıklayınız...