Yalıtım Dergisi 94. Sayı (Ocak 2012)

32 YALITIM • OCAK 2012 yanıcı maddeden arındırılmalıdır. Su, elektrik, ısıtma, havalandırma tesi- satının ve benzeri tesisatın yangın duvarından geçmesi hâlinde, tesisat çevresi, açıklık kalmayacak şekilde en az yangın duvarı yangın dayanım süresi kadar, yangın ve duman geçi- şine karşı yalıtılır. Yatay doğrultuda yangın yalıtımı yapılırken, kat duvarlarından geçiş yapan tüm tesisat boşluklarının kapa- tılması hedeflenir. Böylelikle yangın esnasında alev, duman ve zehirli gazların yatay doğrultuda ilerlemesi belirli bir süre engellenir. Yukarıdaki esaslara bağlı olarak yatay yönde, uygun malzemelerin tespiti yapılarak aşağıda belirtilen alan- larda yangın yalıtımı yapılmalıdır. • Elektrik şaftlarından yatay yönde çıkış yapan tesisat geçişleri • Yangın ya da kaçış koridoru duvarları ile yangın merdiveni duvarlarından yatay yönde geçiş yapan elektrik ve mekanik tesisat boşlukları • Yangın koridoru, yangın merdiveni ve kaçış koridoru duvarlarının üst döşeme ile birleştiği tavan-duvar birleşim derzleri ve dilatasyon derzleri • Mutfak, kazan dairesi, trafo ve pano odaları duvarlarından yatay yönde geçiş yapan elektrik ve mekanik tesisat boşlukları. 2.2.1. Döşemelerdeki ve Duvarlardaki Mekanik Tesisat Geçişleri Döşemeler üzerindeki mekanik tesisat geçişleri bir şaft içerisinden ya da yapı kat döşemesi üzerinde belirli yerlerden tekil geçişler olarak sağlanabilir. Bu sistem, yapının hiz- met cinsine göre değişiklik gösterir. Bu tür geçişlerin çok sayıda olduğu binalarda yangının yayılma riski de doğru orantılı olarak artmaktadır. Kat döşemesinin kesintisiz olarak yangına dayanımlı olması gerekti- ğinden, döşeme üzerinden bireysel olarak geçiş yapan yanıcı boru, yanıcı olmayan boru ve havalandırma tesi- satı gibi ekipmanların çevresinde uygun yangın durdurucu ürünler kullanılarak yalıtım yapılmalıdır. 2.2.1.1. Yanıcı Boru Geçişleri Yapılarda çeşitli sıvı ve gazları taşımak için kullanılan PVC, PPRC, HDPE gibi borular ile oluşturulan geçişler olup, kısa sürede erime özel- liğine sahiptirler. Ayrıca bu borular- dan biri olan PE tipi boru, yangını üzerinde taşıyarak iletme özelliğine de sahiptir. Diğer taraftan PVC boru ise yangını üzerinde taşımaz fakat kısa zamanda yumuşaması ve erimesi ile sıcaklığın yükselmesine ve doğal olarak yangının kısa zamanda bina- nın başka bölümlerine yayılmasına neden olur. Ayrıca eriyen boru parçaları yer yer çatlayarak veya koparak yangının çıktığı mahalde biriken dumanı ve zehirli gazları bir baca gibi çalışarak binanın farklı bölgelerine de taşımak- tadırlar. Bu durum tabii ki bina içinde bulunan insanlar için büyük bir teh- like oluşturmaktadır. Diğer taraftan bir duvar geçişinde duvarın yangına doğrudan maruz kalan kısmındaki plastik borunun erimesi ile duvarın diğer kısmında kalan plastik boru kendiliğinden koparak düşer. Böyle bir durumda yangın, duvar içinde oluşan boşluktan kolaylıkla geçerek bir bölümden diğer bir bölüme taşı- nır. Sıcaklıkla eriyerek yere düşen plastikler, düştükleri yerdeki komşu yanıcı maddelere bulaşarak, onları da tutuşturur ve yangının daha da büyümesine neden olurlar. Yangının ilerleme sistemi aşağıdan yukarıya doğru olduğundan, yanıcı boruların döşemelerden yaptığı dikey geçişlerde, yangın sırasında genleşme özelliğine sahip (intümesan) kelepçe veya sargı tipi malzemeler, boru çev- resine döşemenin alt yüzeyinden uygulanır. Yanıcı boruların, yatay olarak duvar üzerinden yaptıkları geçişlerde de, duvar, yangın duvarı olduğundan ve yangının her iki taraf- tan da eşit oranda etki edebileceği prensibine göre genleşme özellikli yangın durdurucu malzemeler, boru geçişinde duvarın her iki tarafından da aynı kalınlık veya adetlerde uygu- lanır. Yangın sırasında ortam sıcak- lığı yaklaşık 140°C’lere ulaştığında, boru çevresine uygulanan yalıtım malzemesi genleşmeye başlar ve kısa sürede erimeye başlayan yanıcı boru- nun çevresinde genleşmeye devam ederek, borunun eriyerek açığa çıkar- dığı boşluğu tamamen kapatarak alev, duman ve gaz geçişini engeller. 2.2.1.2. Yanıcı Olmayan Boru Geçişleri Yanıcı olmayan boru sınıfında kabul edilen çelik ve galvanize borular, plastik borulara göre oldukça yüksek erime sıcaklıklarına sahiptir. Ayrıca çelik boruların içerisindeki akışkan- ların debisi sonucunda boru üzerinde oluşan hareket, diğer taraftan boru- nun mevsimsel hava değişimlerine göre oluşturduğu hareketler sonu- cunda, yanıcı boruların çevresinde yangın sırasında genleşme esaslı olan ürünler yerine, borunun mevsimsel hareketlerini karşılayabilecek şekilde elastik yapıda ve aynı zamanda iste- nen süreleri sağlayacak şekilde yangın dayanımına sahip yangın durdurucu ürünler kullanılarak, boru çevresinde uygun yalıtım sağlanmalıdır. Şekil 3. Yangın duvar geçişi teknik Devamı gelecek sayımızda. Y