Yalıtım Dergisi 89. Sayı (Mart-Nisan 2011)

46 YALITIM • MART / N‹SAN 2011 Yüksek binalar›n günümüz fle- hirlerinin ayr›lmaz bir parças› ol- du¤u aç›kt›r. Bu binalar flehirlerin görünümünü de¤ifltirmifl ve onlar› kullanan veya içinde yaflayan in- sanlar›n bak›fl aç›s›na yeni bir yön kazand›rm›flt›r. H›zl› ve kontrolsüz kentleflmeye maruz kalan pek çok dünya flehri, plans›z yay›lmaya bir alternatif olarak yüksek yap›laflma- da çare aram›fl; teknolojinin tüm imkânlar›n› kullanarak yap›lan gökdelenler kimi zaman baz› so- runlara çözüm yaratm›fl; kimi za- man da plans›z ve hesaps›z yap›la- rak altyap› sorunlar›na, çevresel problemlere neden olmufllard›r. Yüksek yap›lar›n altyap› ve ulafl›m sorunlar› aç›s›ndan yak›n çevresi- ne getirebilece¤i yükleri, gerçekte bir kent planlamas› sorunu olarak görmek, olumsuzluklara çözüm yaratmak anlam›nda önem tafl›- maktad›r. Bu yap› türünün tasar- lanmas›nda, özellikle bu yap›lar›n yer seçim karar› ve konumland›r›l- mas›n›n yan› s›ra kent ölçe¤indeki di¤er etkileri de incelemek gerek- mektedir. Yüksek yap›lar›n, bulun- du¤u kentsel çevre ve do¤a ile uyumlu, içinde bar›nd›rd›klar› fonksiyonlara göre mekânlarla kentsel çevre aras›nda iliflki kur- mak, etkin bir mimari planlamayla, en uygun düzeyde fonksiyonellik sa¤lamak, tüm yerçekimi, deprem, rüzgâr gibi yüklere en etkin flekil- de dayan›m göstererek, can ve mal güvenli¤ini korumak, iç mekânlar- da insan ölçe¤inde kullan›m alan- lar› sunmak gibi kriterlerle tasar- lanmalar› gerekmektedir. Ekosisteme Verilen Zararlar Endüstri devrimiyle bafllayan ve 21. yüzy›lda da giderek art›fl göste- ren bir h›zla süren ekonomik, tek- nolojik ve sosyolojik geliflmelerin tüm dünyada etkili olmaya baflla- mas›yla birlikte Amerika’dan baflla- yarak, yer yer Avrupa ve Uzakdo- ¤u’ya kadar yüksek bina yap›m› büyük bir ivme kazanarak gelifl- meye bafllam›flt›r. Olumlu ve yap›- c› etkilerle bafllayan bu geliflimler yaflan›rken, do¤an›n tükenmez bir kaynak olarak görülmesi ve at›kla- r›n bir sorun olarak kabul edilme- mesi, çevre sorunlar›n› da berabe- rinde getirmifl; flehirlerin altyap›s›- n› zorlayan, çevrelerindeki yap›la- r›n rüzgâr ve güneflini çalan, bu- lunduklar› bölgelerde nüfus ve tra- fik sorunlar› yaratan, fazla enerji harcayan, tüketimi körükleyen ya- p›lar›n yükselmesi ile kaç›n›lmaz bir sona do¤ru yol al›nm›flt›r. Çevresel sorunlar›n günden gü- ne art›fl› ve dolay›s›yla çevreyi ko- rumak ad›na harekete geçmenin giderek önemi artan bir eylem ol- mas›, mimarl›¤›n bu hareketten ba- ¤›ms›z kalmas›n› imkâns›z k›lmak- tad›r. Bu sebeple, son y›llarda pek çok ülkede yap›lar›n enerji kulla- n›m tasarruflar›n› ekonomik hale getirmek yaflamsal bir önem tafl›- maktad›r. Sonuç olarak; enerji et- kin tasar›m odakl›, di¤er bir deyifl- le “Yeflil Mimarl›k”, “Sürdürülebilir Mimarl›k” olarak adland›r›lan tasa- r›m anlay›fl›, son y›llarda çevreyi tahrip etme kayg›s›n›n art›fl›yla bü- yük bir anlam kazanm›flt›r. Do¤al dengesi bozulan ekosis- temin yenilenebilmesi ve eski ve- rimlili¤ini kazanabilmesi uzun bir süreç gerektirmektedir. Gelecek nesilleri de etkisi alt›na alacak olan bu süreç için vakit kaybetmeden çözüm aranmas› ve h›zla hayata geçirilmesi zorunludur. Do¤an›n tahrip olmas›n› engellemek ad›na ortaya ç›kan bu tasar›m anlay›fl›n- da as›l amaç, az enerji tüketen, çevrenin kirlenmesine dolayl› yol- dan veya do¤rudan olabildi¤ince az etki eden, çevrenin sürdürülebi- lirli¤ini zedelemeyen yap›lar infla etmektir. Bunlar› gerçeklefltirebil- mek için de kararl› politikalar, ekonomik ve sosyal de¤erlerde ciddi de¤iflimler, ekolojik tasar›m alan›nda ilerlemeler ve uygulay›c›- lar gerekmektedir. Bu sebebe hiz- met etmek amac›yla 1993 y›l›nda ABD’de bina üretiminde yer alan meslek kollar›n›n kat›l›m›yla “Yeflil Bina Konseyi” oluflturulmufltur. Yeflil Bina de¤erlendirme sistemi, 2000’li y›llarda ismini duyurarak baflta ABD olmak üzere bina en- düstrisini, daha sürdürülebilir uy- gulamalara do¤ru tafl›mak için bir geçifl eleman› olarak görülmekte- dir. Bu tip binalarda, tasar›m ve strüktürde, yap›n›n bulundu¤u çevreye ve kullan›c›s› üzerine etki- yen olumsuz etkileri önemli ölçü- de azaltmak hedeflenmektedir. Enerji, yaflam döngüsünün te- mel ö¤elerinden biri olup, yaflam›n devaml›l›¤› için gerekmektedir. Enerji tüketiminin önemli bir k›s- m›n›n binalarda oluflmas› nedeniy- Resim1. Chicago Loop Resim 2 Sürdürülebilir Kent ‹llüstrasyonu makale