Yalıtım Dergisi 89. Sayı (Mart-Nisan 2011)

I nsano¤lu yarad›l›fl›ndan itibaren korunmak ve bar›nmak amac›yla yap›lar oluflturmufl, yaflam›n› sürdürebilmek ve daha iyi yaflam konforuna ulaflabilmek için sosyo- lojik, ekonomik, teknolojik imkân- lar›na ve de¤er yarg›lar›na göre birçok yap› yapm›flt›r. ‹nsanlar›n yaflamak amac›yla yapt›klar› bu ya- p›lar uzun y›llar yatay olarak gelifl- mifl, ancak yükseklik, yüksekte ol- ma tutkusu insano¤lu için her dö- nemde farkl› anlamlar ifade etmifl- tir. Bulundu¤u çevredeki di¤er ya- p›lardan yükseklikleri ile ayr›lan ve o çevre içinde plastik bir etki yaratan bu yap›lara dünden bugü- ne her dönemde farkl› fonksiyon- lara sahip pek çok yap› tipinde rastlanmaktad›r. Endüstriye dayal› ekonomilerin, yerini yak›n geçmifl- te hizmet sektörü temelli ekonomi- lere b›rakmas›, kentin fiziksel me- kân›na yans›mas› yüksek yap›lar olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ken- tin merkezinde yer almak isteyen çok uluslu flirketler prestij, reklam ve imaj mekanlar› aramakta ve bu- nun için yüksek yap›lara yönel- mektedirler. Bu ba¤lamda ça¤dafl yüksek yap›lar›n yüksekli¤ini be- lirleyen nedenler art›k teknik ya da teknolojik geliflmelerden çok, al›c›- n›n sat›n alma gücüne dayan›r ha- le gelmifltir. I. Dünya Savafl› sonra- s›nda ekonomik zorluklardan do- lay› yüksek binalar›n yap›m› du- raklama devresine girmifl olsa da, II. Dünya Savafl›’n› takip eden y›l- larda bafl gösteren konut ihtiyac›n› karfl›lamak ad›na tekrar h›zlanm›fl- t›r. Az geliflmifllik döneminden çok geliflmifllik sürecine kadar olan sü- reçte, ça¤dafll›¤›n yüksek binalarda gösterge olarak kullan›lmas›, bi- çimsel farkl›l›¤› ile kentte domi- nant form oluflturmas›, bu binala- r›n politik yat›r›m arac› olarak gö- rülmelerine neden olmaktad›r. Yaln›zca geliflmekte olan ülkelerde de¤il, geliflmifl ülkelerde de çok uluslu flirketlerin güçlerini simge- leyen yüksek yap›lar; insanlar›, ku- rulufllar› bir araya getirmesi, fizik- sel / sosyal iliflki kurma olana¤› sa¤lamas› sonucu firmalar aras› re- kabeti art›r›c› rol oynam›fl, daha yüksek olma h›rs›n› kamç›lam›flt›r. Sayg›nl›k ve be¤eni kazanma, im- ge yaratma duygusu, sosyal ve fi- ziksel çevre olarak yaflam kalite- sinde art›fl sa¤lama, insanlar› daha da yükseklere t›rmanmaya zorla- maktad›r. Tarih boyunca yüksek yap›lar, teknik olanaks›zl›klara ra¤- men prestij sembolü, güç gösterge- si olarak kullan›lm›flt›r. M›s›r’da Fi- ravunlar›n mezarlar› için gösteriflli piramitler, Bizans ve Osmanl› dö- nemlerinde ise prestij aç›s›ndan ‹s- tanbul’da pek çok kilise ve cami yap›lm›flt›r. 19. ve 20. yüzy›l›n en büyük güçlerinden biri olan para sayesinde, yüksek binalar kamu yarar›na yap›l›r olmaktan ç›km›fl, sahibinin gücünü göstermek üzere yap›labil duruma gelmifltir. 44 YALITIM • MART / N‹SAN 2011 Arafl. Gör. Esin Sar›man Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Mimarl›k Fakültesi Yüksek Binalarda Enerji Etkin Çat› ve Cephe Sistemlerinin Önemi makale