Yalıtım Dergisi 186. Sayı (Eylül 2019)

yalitim.net 14 Yalıtım / Eylül 2019 GÖRÜŞ ENDÜSTRIYEL YANGIN GÜVENLIĞI ÖNLEMLERI VE KAMUSAL DENETIM ŞART K amuoyuna yansıdığı üzere neredeyse hemen her gün bir fabrika yangını yaşanıyor. 2017 yılında en az 182 endüstriyel yangın, 2018 yılında en az 385 endüstriyel yangın olayı yaşandı. Bu yangınlarda en az 25 kişi öldü ve 72 kişi de yaralandı. (Yangın oluşan işyerlerinin sadece yüzde 23’ünün unvanları basına yansıdı) Bu yangınların 107’si (yüzde 25’i) tekstil sektöründe, 71’i (yüzde 16’sı) metal sektöründe, 58’i (yüzde 13’ü) ağaç-kâğıt-mobilya sektöründe, 50’si (yüzde 11’i) plastik sektöründe, 44’ü gıda sektöründe (yüzde 10’u) oldu. Yangınların yüzde 55’i Marmara Bölgesi’nde, yüzde 14’ü Ege Bölgesi’nde; il bazında ise yangınların 157’si İstanbul’da, 23’ü Kocaeli’nde, 19’u İzmir’de, 18’i Sakarya’da, 16’sı Bursa’da ger- çekleşti. Yangınların yüzde 75’inin nedeni bilinmiyor. Nedenleri bilinen endüstriyel yangınların yüzde 67’si mekanik kıvılcım, yüzde 12,84’ü elektriksel kıvılcım, yüzde 4,13’ü aşırı ısınma nedeniyle meydana geldi. Endüstriyel yangınlar kapsamında değerlendirilmesi gereken bu yangınların özellikle son yıllarda sıklıkla olması, konuya ciddi- yetle eğilmeyi gerektiriyor. Bu noktada 4857 sayılı İş Kanunu, 6331 sayılı İş Sağlığı İş Güvenliği Kanunu vb. düzenlemelerle getirilen sistemin yangın, patlama ve iş kazaları/iş cinayetleri vakalarını önlemek üzerine kurgulanmadığını belirtmeliyiz. Getirilen kimi kurallar da kâğıt üzerinde kalıyor. İşyerlerindeki olaylarda tüm sorumluluk eğer var ise iş güvenliği uzmanlarına yüklenmekte ve bu uzmanların belirttikleri teknik gereklilikler yerine getirilmemekte. ENDÜSTRIYEL YANGINLARA YAYGIN YAKLAŞIM SORUNLU Ülkemizde özellikle sanayi bölgelerinde ciddi bir sorun olan yangın güvenliği problemi, medyadaki yangın haberleri ile ken- dini belli ediyor. Yangınlarda ve sonrasında yapılan çalışmalar, yangınların ilk tespitlere yansıyan kaynağını bulmaktan öteye gitmemekte ve çoğu zaman olay çözülmüş sayılmakta. Yaşanan can kayıpları, yangınların çevreye/doğaya etkileri ve yaşanan maddi kayıplar ile asıl yapılması gerekenler ise göz ardı edil- mekte. Endüstriyel tesislerin, imar planlarına, tekniğe, yönet- melik ve standartlara uygun yapılmayan pasif ve aktif yangın önlemleri sonucunda, felaketler kaçınılmaz hale geliyor. Örneğin yangın için hayati önem taşıyan itfaiye araçları için tasarlanan ring hatlarının birçok firmada depolama alanı olarak kapatılması, ciddi bir yangın sıçraması ve itfaiyenin müdahale edememesi riskini ortaya çıkarıyor. ENDÜSTRIYEL YANGINLARIN TEKNIK NEDENLERI Endüstriyel yangınların nedenlerini şöyle sıralamak müm- kündür: Elektrik kaynaklı (statik elektrik, elektriksel kıvılcım, yıldırım vb.), sıcak yüzeyler (eritme potaları, buhar boruları, fırın ve aşırı ısınan motorlar vb.), uygun olmayan koşullarda depolanan parlayıcı ve patlayıcı maddeler, uygun olmayan üretim koşulları ve teknikleri, ateşli yapılan işler (kaynak, taşlama, kesme vb.), tozlu ortamlardan kaynaklı patlamalar ve yangınlar, uygun olmayan akü şarj odaları, tütün ürünleri, iş kazası ve doğal afet sonrası oluşmalar, komşu tesisten çıkan yangın sıçra- ması, gaz ve sıvı sızıntıları. Belki en büyük sorun da konusunda uzman olduğu düşünülen kişilerin konunun ciddiyetinin farkına varamamış olması veya yeterli teknik altyapılarının olmamasıdır. Yangın sonrası uzmanlar ve bilirkişiler tarafından olay yerinde çok titiz ve ayrıntılı bir inceleme yapılmalı ve aşağıda belirtilen konulara özen gösterilmelidir: 1. Yapının tehlike sınıfı ile ilgili firma faaliyetinin mevcut proje ve yangın sistemine uygunluğu ve alınan önlemlerin yeterliliği hesaba katılmalı. 2. Mimari, tesisat (makina) ve elektrik projelerinin yönetmelik- ler ve standartlar kapsamında yapılıp yapılmadığı incelenmeli, hesaplamaların ve tasarım kriterlerinin uygunluğu, - Mimarlık disiplini açısından; kullanılan yapı malzemelerinin uygunluğu, uygulama teknikleri, güvenlik holleri, kaçış mer- divenleri, yangın duvarları, kompartımanlar vb. uygunluğu: - Makina Mühendisliği disiplini açısından; yangın söndürme sistemleri, su deposu, yangın pompaları, kolektörler, sabit boru tesisatları, vanalar, kolon hatları, anahatlar, yangın YUNUS YENER TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı