Yalıtım Dergisi 173. Sayı (Ağustos 2018)

40 Yalıtım / Ağustos 2018 yalitim.net GEÇMİŞ YANGINLARIN ÇIKARIMLARI VE ÖĞRETİLERİ MAKALE ARŞ. GÖR. H. SUEDA YILMAZ / Yıldız Teknik Üniversitesi, Beşiktaş Kampüsü, Mimarlık Fakültesi DOÇ. DR. ERKAN AVLAR / Yıldız Teknik Üniversitesi, Beşiktaş Kampüsü, Mimarlık Fakültesi 1. GİRİŞ Y apılarda yangın sonucu meydana gelen zararlar zaman içinde unutulmakla birlikte, yangına karşı alınan önlemler her büyük yangından sonra deği- şiklik göstermiş ve gelişmiştir. Geçmişte meydana gelen birçok yangın, şehir planlarının ve imar koşullarının değişmesinde, yapıda kullanılan yapım sistemleri ve malze- melerinin seçiminde ve yasal zorunlulukların oluşturulma- sında etkili olmuştur. Bu çalışmada, geçmişte meydan gelen yangınlar sonucu elde edilen çıkarımlar ve öğretiler, yapı cephelerinde düzenlenen yangın kaçışları açısından değerlen- dirilmektedir. Ayrıca, geçmiş yangınlardan edinilen tecrübeler doğrultusunda yangın kaçışlarının yapı tasarımına nasıl bir girdi oluşturduğu belirlenmektedir. Yangınların çevre yapılara cephelerden ve çatılardan yayıldığı bilinmektedir. Bu nedenle öncelikle kent ölçeğinde etkili olan yangınlar ele alınmakta ve bu yangınların çıkarımları ve öğretileri iki örnek üzerin- den açıklanmaktadır. Daha sonra, yapı cephelerinde yangın kaçışlarıyla ilgili düzenlemelerin süreç içindeki değişimi ve gelişimi kronolojik sıra ile aktarılmaktadır. 2. GEÇMİŞ YANGINLARIN ÖRNEKLENMESİ Kent ölçeğindeki planlama kararlarında ve yapılarda yangın korunumu konusunda etkili olan önemli yangınlardan biri, 1666 yılında Londra’da meydana gelen ve “Büyük Londra Yangını” olarak bilinen yangındır. 17. yüzyıl başlarında orta- çağ kentlerinden biri olan Londra, 1660’lara kadar yaklaşık yarım milyonluk nüfusu ile Birleşik Krallığın en büyük kenti olmuştur. Bu dönemde sosyal ve ekonomik duruma göre gelişen, ahşap yapıların oluşturduğu kentte sıkışık, düzensiz ve karmaşık bir yapılaşma olduğu bilinmektedir. Dört yüzyıl boyunca bir Roma şehri olan Londra, şehir duvarlarının içinde her geçen gün daha da büyümüş ve nüfus da bir o kadar artmıştır. 2 Eylül 1666 tarihinde meydana gelen Büyük Londra Yangını, bir ortaçağ kenti olan Londra’da Thomas Faryner’in pasta fırınında başlamıştır. Plansız gelişen yerleşim nedeniyle çok hızlı bir şekilde kente yayılmış ve kontrol altına alınama- yan yangın beş gün sonra söndürülebilmiştir. Bu yangında, 13,000’in üzerinde konut, çok sayıda kilise, büyük kamu yapıları, hapishaneler ve birçok kent kapısı zarar görmüştür (Resim 1). Yıllık gelirin 12 bin pound olduğu kentte, yan- gın sonucu maddi hasarın 10 milyon pound olduğu tahmin edilmektedir [1]. Büyük Londra Yangını, yangının diğer yapılara yayılmasını önleyecek kentsel planlama ilkeleri geliştirmenin gerekliliğini ortaya koymuştur. O yıllarda birçok ortaçağ kenti plansız yapılaşmaya devam ederken Londra, yangından sonra hızlı bir kentsel değişim sürecine girmiştir (Resim 2a, b). Institution Resim 1. Büyük Londra Yangını