Yalıtım Dergisi 107. Sayı (Şubat 2013)

54 YALITIM • ŞUBAT 2013 makale çevreyi tanımlayan her ortamı kapsa- maktadır (3). Isıl konforu etkileyen en önemli parametreler; aktivite düzeyi (vücuttaki ısı üretimi), kıyafetlerin ısıl direnci, hava sıcaklığı, ortalama ışınımsal sıcaklık, rölatif hava hızı, ortam havasındaki su buharı basıncı olarak çeşitlenebilen fiziksel etmenler ile ulusal coğrafik konum, yaş, cinsi- yet, vücut yapısı, etnik yapı, mens- trual döngü, tüketilen yiyecek cinsi, kalp ritmi, ortamda kullanılan renkler, kalabalık şeklinde sıralanabilen kişisel etmenler olarak tanımlanabilir (4). Fiziksel etmenler arasında yer alan ortalama ışınımsal sıcaklık, ASHRAE 55 ve ISO 7730 standartlarında; “bir iç ortamı sınırlayan yüzeylerin orta- lama sıcaklığı” şeklinde tanımlanır. Bu tanım; farklı cephe seçeneklerinin iç yüzey sıcaklıklarındaki değişimin, iç ortam ısıl konfor düzeyini farklı şekillerde etkileyeceğini ortaya koy- maktadır. 3.1 İç Yüzey Sıcaklığının ısıl Konfora Etkisi Yapma çevrede kullanıcının algıla- dığı sıcaklıktan memnuniyet düzeyi, yani ısıl konfor; vücut ile çevre ara- sında meydana gelen ısıl değişimin bir sonucudur (3). Vücut, içinde bulun- duğu çevreyle sürekli olarak taşınım (konveksiyon) ve ışınım (radyasyon) yollarıyla ısı alışverişi içindedir ve maruz kaldığı ısıl hareketlerin etkisi ile sabit bir iç vücut sıcaklığına erişe- bilmek için çevresiyle bir “ısıl denge kurması gerekir. Bu nedenle, bir mekanı sınırlayan bina elemanlarının iç yüzey sıcaklıkları, iç ortam kullanıcı konfor şartlarının sağlanmasında etki- lidir (4). Ayrıca, bina kabuğunun iç yüzey sıcaklıklarıyla iç ortam sıcaklığı arasındaki farkın artması; mekanda “istenmeyen hava akımlarına” yol açabilir. Bu durumda, iç ortamda meydana gelen hava hareketi hızı da artarak optimum değerden uzaklaşır ve hızı artan hava akımı mekandaki hava sıcaklığını düşürerek kullanıcıyı konforsuz hissettirir. Sonuç olarak, yapılan çalışmalar ve standartlar doğ- rultusunda; konfor şartlarının sağ- lanabilmesi için iç yüzey sıcaklıkla- rıyla ortam sıcaklığı arasında belli bir değerde sıcaklık farkı olması gerektiği söylenebilir (9). İç yüzey sıcaklıkları- nın düşük olması, bina elemanında küf oluşumu riskini de artırmakta- dır (10). Ülkemizde yürürlükte olan TS EN ISO 13788 standardına göre; “küf oluşumunun başlamaması ve konfor şartlarının bozulmaması için; en düşük iç yüzey sıcaklığı, kabul edilen iç ortam sıcaklık değerlerin- den (çatı, duvar vb. bütün yüzey- ler için) en fazla 3°C düşük olacak şekilde tasarımlanmalıdır” (11). İç yüzey sıcaklığının iç ortam ısıl konfor koşullarına olan etkisi, ISO 7730 ve ASHRAE 55 standartlarında iç ortam ısıl konfor düzeyini belirlemek için aranan şartlarla da ilişkilendirilebilir. Her iki standartta da; bir iç ortamın ısıl konfor düzeyinin tesbitinde, belirli bir değer aralığını sağlaması gereken “operatif sıcaklık” değeri önemlidir. Operatif sıcaklık değeri, iç ortam havasıyla, onu sınırlayan bina ele- manlarının iç yüzey sıcaklıklarının ortalamasıdır. Bu nedenle, doğrudan iç yüzey sıcaklıklarıyla ilişkilidir. Bu standartlarda söz konusu iç ortam için belirtilen hava hareketi hızı da ortam sıcaklığıyla ilgili olduğundan, iç yüzey sıcaklığından etkilenmekte- dir. Ayrıca standartlarda ısıl konforu sağlamada bir kontrol öğesi olarak belirtilen “kısmi (lokal) konforsuz- luk” parametresi; bir iç ortamdaki hava akımı, düşey hava sıcaklığı farkı, radyasyon asimetrisi ve döşeme sıcaklığı değerlerinin kontrolünden oluşmaktadır ve bu parametrenin kontrolüyle de iç yüzey sıcaklığının ısıl konfor koşullarına etkisi gözlem- lenebilmektedir (12-13). 3.2 İç Yüzey Sıcaklığını Etkileyen Parametreler Bir çift kabuk cephe sisteminin iç yüzey sıcaklığına etki eden paramet- reler aşağıda sıralanmıştır: • Dış ortama ilişkin iklimsel veriler: Kuru termometre sıcaklığı, rüzgar hızı ve güneş ışınımı (14). • İç ortam/yapma çevreye ilişkin veriler: İç ortam hava sıcaklığı (iç ortamda mekanik sistemden kaynaklanan ısı kazançları, kul- lanıcı aktivite düzeyi ve kıyafet faktörü) (4), iç ortam için seçilen havalandırma tipi ve bu nedenle gerçekleşen hava dolaşımından kaynaklanan ısıl kayıplar, bağıl nem, iç ortam hava hareketi hızı, bina için seçilen ısıtma sisteminin çalışma şekli (kesintili-kesintisiz) ve hava sızıntısı yoluyla meydana gelen kayıplar (14), • Çift kabuk cephe sistemi bileşen- lerine ilişkin veriler: • Saydamlık oranı (14) • Saydam bileşen - Cam ünitesi: Camın ve varsa film katmanının geçirgenlik, yansıtıcı- lık ve yutuculuk katsayıları, camın ısı geçirme katsayısı, cam kalınlığı, cam iç ve dış yüzeylerinin ısıl yayı- nım katsayısı (14), cam katmanları üzerinde yer alan hava giriş-çıkış açıklarının boyutları (15), - Ara boşluk: Boşluk genişliği, boş- lukta kullanılan gaz tipi, boşluktaki hava hareketi hızı (15), - Çerçeve sistemi: Malzeme tipi, ısı geçirme katsayısı, boyutları (14), • Güneş kontrol bileşeni: Tipi, konumu (boşluğun merkezinde ya da iç veya dış kabuğa yakın oluşu), yatay-düşey, hareketli-sabit oluşu, malzeme özellikleri (yansıtıcılık ve yutuculuk değerleri), açısı, kontrol edilebilirliği (6), • Opak bileşen: Opak bileşende yer alan malzemelerin özellikleri (ısı geçirme ve yutuculuk katsayıları), opak bileşenin alanı, opak bile- şenin kalınlığı ve opak bileşenin iç ve dış yüzeylerinin ısıl yayınım katsayısı (16), • Binaya ilişkin veriler: Binada yer alan kat adedi, kat yüksekliği, binanın oturma alanı ve binanın