DOSYA 35. Sayı (Mart Nisan 2002)

Ali TÜRKER ODE Yalıtım malzemeleri, genelde bina yalıtımı, mekanik tesisat yalıtımı ve sanayi tesisat yalıtımlarında kullanılmaktadır.


Özellikle binaların ısıtma ve soğutma tesisatının, vana ve armatürlerin yalıtıldıkları takdirde sağlanacak enerji
tasarrufu çok önemli düzeylerdedir. İçinden çeşitli akışkan geçen borular, vana ve armatürlerin yanı sıra, tankların ve havalandırma-klima kanallarının da uygun yalıtım malzemeleri ile yalıtılmaları gerekmektedir. Mekanik tesisatın yalıtılmasının faydalarından biri de, kalorifer kazanlarının ve chillerlerin yalıtımsız hale nazaran daha küçük seçilebilmesi ve ilk yatırım maliyetlerinin azalmasıdır. Isı yalıtımı nerede yapılırsa yapılsın, faydalarından maksimum yararlanabilmek için hangi yalıtım malzemesini nerede ve hangi kalınlıkta kullanmak gerektiği çok iyi analiz edilmelidir.<

Isı Yalıtımı:

Isı yalıtımı, en genel olarak ısı kazanımı amacıyla, sıcaklık farkından dolayı oluşabilecek ısı kayıp ve kazançlarını önlemek için alınması gereken bir önlemdir.

Isı yalıtımı;

1.Yapılarda

2.Tesisatta

3. Endüstriyel Uygulamalardayapılmaktadır. Tesisatta ısı yalıtımı; sıcak hatlarda ısı kayıplarını, soğuk hatlarda ısı kazancını önlemek için yapılır. Mekanik ve Endüstriyel Uygulamalarda tesisat, akışkan sıcaklığına göre 3’e ayrılmaktadır.

1.Soğuk Hatlar: Akışkan sıcaklığı +10¡C’den düşük hatlar

2.Ilık Hatlar: Akışkan sıcaklığı +10¡C ile +100¡C arasındaki hatlar

3.Sıcak Hatlar: Akışkan sıcaklığı +100¡C’den daha yüksek hatlar

Isı Yalıtım Malzemeleri:

Yapılarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri ile Tesisat ve Endüstriyel Uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri birbirinden çok farklı özellik göstermektedir.

Yalıtım malzemeleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilmektedir.  

Mineral lifli malzemeler; Camyünü, Taşyünü, Seramik Yünü

Sert plastik köpükler;

Expanded Polistren (EPS), Extrüded Polistren (XPS), Fenol Köpüğü, Poliüretan

Yumuşak köpükler; Flex malzemelerElastomerik Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpük

Cam Köpüğü, Kalsiyum Silikat türü malzemeler

Mekanik ve Endüstriyel Uygulamalarda kullanılan ısı yalıtım malzemeleri genel olarak Polietilen, Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Poliüretan, Camyünü, Taşyünü, Seramik Yünü, Fenol Köpüğü ve Kalsiyum Silikat’tır.

Tesisatta yapılan ısı yalıtım uygulamalarında, akışkan sıcaklığına göre; soğuk hatlarda, ılık hatlarda, ve sıcak hatlarda kullanılması önerilen yalıtım malzemeleri aşağıdaki gibidir.   

Soğutma ve fan-coil hatlarında (<10¡C); buhar difüzyonuna gösterdiği yüksek direnç nedeniyle Elastomerik KauçukKöpüğü,

Ilık hatlarda (10¡C-100¡C); tüm yalıtım malzemeleri kullanılabilecek olmasına karşın genellikle Polietilen, Camyünü ve Kauçuk Köpüğü,

Sıcak hatlarda (>100¡C); yükseksıcaklık dayanımı nedeniyle Camyünü ve Taşyünü kullanılmaktadır.

Tesisatta kullanılan ısı yalıtım malzemelerinde aranması gereken temel özellikler;

1.    Isı İletkenlik Katsayısı (l)

2.     Su Buharı Difüzyon Direnç Katsayısı (m)

3.     Yangın Dayanımı

4.     Korozyon riskinin az oluşu

5.     Uygulama Kolaylığı

6.     Ekonomiklik

7.     Dayanım Sıcaklığı

Soğuk Hatların Yalıtımı:

Soğutma için harcanan enerji maliyetinin ısıtma için harcanan enerji maliyetinden çok daha fazla olduğu göz önüne alınacak olursa, soğuk hatların yalıtımının önemi ortaya çıkacaktır. Soğuk hatlarda kullanılacak olan malzemenin;

Kapalı gözenekli olması

Bünyesine su almaması

Rahat uygulanması

Korozyon riski oluşturmaması

Yangın dayanımının ilgili standartlara uygun olması

Düşük ısı iletkenlik değerine (l) sahip olması ve bu özelliğini tesisat ömrü boyunca kaybetmemesi gerekmektedir.

Soğuk hatların, açık gözenekli yalıtım malzemeleri ile yalıtılması; yalıtım malzemesinin bünyesine su almasına, yoğuşmaya, korozyon oluşumuna ve ısı yalıtım malzemesinin ısı iletkenlik katsayısının (l) yükselmesine, diğer bir deyişle ısı yalıtım özelliğinin kötüleşmesine sebep olur.

Elastomerik Kauçuk Köpüğü, Polietilen Köpük gibi kapalı gözenekli malzemeler, sahip oldukları teknik özellikleri ile soğutma hatlarında kullanılması gereken ısı yalıtım malzemeleridir.

Boru Yalıtımı:

Buhar ve kızgın su borularının yalıtımında, 250¡C’ye kadar prefabrik camyünü, daha yüksek sıcaklıklar için de taşyünü kullanılır. Bu malzemelerin üzerine de galvaniz sac veya aluminyum kaplanır.

Endüstriyel Ekipmanların Yalıtımı:

250 ¡C ile 500 ¡C arasındaki kazanların ve tankların yalıtımı için en uygun yalıtım malzemesi rabitz telli taşyünüdür.

500 ¡C’nin üzerindeki sıcaklıklarda kullanılan yalıtım malzemesi taşyünü ve seramik yünüdür. Taşyünü 750 ¡C’ye kadar, seramik yünü ise 1250 ¡C’ye kadar kullanılır.

Vana ve Armatür Yalıtımı:

Isıtma ve soğutma tesisatında vana, çekvalf, pislik tutucu ve flanşların toplam tesisat içinde dikkate değer bir oranda enerji kaybı yüzeyi oluşturmasından dolayı mutlaka yalıtılmaları gerekmektedirler.

Vana Ceketi:

Bilindiği gibi, ülkemizde ısıtma ve soğutma tesisatında armatür yalıtımı kauçuk köpüğü, polietilen, camyünü ve taşyünü malzemeler kullanılarak şantiyelerde yapılmaktadır. Bu uygulama dikkatli ve özenli bir işçilik gerektirmekle beraber, oldukça uzun bir sürede tatbik edilebilmektedir.

Ayrıca amaca uygun olarak vana ceketleri de kullanılmaktadır. Vana ceketleri; sıcak su ve buhar gibi ısıtma sistemlerinde vana yüzeyinde oluşan ısı kaybını; soğutma sistemlerinde ise ısı kazancını ve yoğuşmayı önlemek amacıyla kullanılmaktadır.

Vana ceketleri üç katmandan oluşmaktadır;

İç ve dış katmanlar 250 ¡C’ye dayanıklı silikon kaplı cam kumaşından yapılmış olup, bunların arasındaki orta tabakada 750¡C’ye mukavim, 5 cm kalınlığında rabitz teline sarılı taşyünü bulunmaktadır.

Özel sipariş üzerine imal edilen vana ceketleri Tip 0, Tip I, Tip II olmak üzere üç farklı biçimde uygulanmaktadır.

Tip 0-Boru Yalıtımsız Bu uygulamada vana ceketi, vanayı bir flanşdan diğerine -flanşların her ikisi de içinde alacak şekilde- sarmaktadır.

Tip I Ğ Tek Taraflı Boru Yalıtımlı

Bu uygulamada vana ceketi, bir taraftan flanş dahil olmak üzere vanayı, diğer taraftan boruyu 10 cm sarmaktadır.

Tip II Ğ Çift Taraflı Boru Yalıtımlı Bu uygulamada vana ceketi, vananın tamamını ve her iki taraftan boruyu 10 cm         sarmaktadır.

Vana Yalıtım Kutuları:

Vana yalıtım kutuları PVC’den vana formunda imal edilmiş, içinde kauçuk köpüğü ya da poliüretan bulunan, iki parçadan oluşan ısı yalıtım malzemeleridir. Kullanım sıcaklığı -45¡C ile 116¡C arasındadır. Soğutma ve ısıtma tesisatlarında rahatlıkla  kullanılabilir.

Özellikle soğutma hatlarında tam sızdırmazlık sağlar ve yoğuşmayı engeller.

Kutular demontabledir. Vanaya bakım imkanı sağlar. PVC kaplama yapılan tesisatta da bir devamlılık arz ettiğinden çok estetiktir.




 

---